Δευτέρα 26 Δεκεμβρίου 2016

Οι μοναχικές (και καταθλιπτικές) μέρες της Τρίτης- κυρίως- Ηλικίας

Ψύχραιμη ματιά
                                                                                                      


 Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]


Σε όλη τη διάρκεια των εορτών τα κείμενα που επιμελούμαι ή γράφω θα είναι στο κλίμα των ημερών. Ιδιαίτερη αναφορά και τιμή σε εκείνους τους ανθρώπους που δύσκολα θα χαρούν αυτές τις μέρες είτε γιατί αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης είτε επειδή είναι μόνοι τους (βιολογικά ή συναισθηματικά) είτε επειδή ο χρόνος κυλάει και η ζωή τους φεύγει και χάνεται μέσα από τα δάχτυλά τους σαν μια χούφτα άμμος θαλασσινή.[2]  


Οι  μοναχικές (και καταθλιπτικές) μέρες της Τρίτης- κυρίως- Ηλικίας

Πάντοτε, σε συνθήκες οικονομικής κρίσης, μιλούμε για «εθνική κατάθλιψη». Θα πρέπει, όμως, να γίνεται διάκριση ανάμεσα στη θλίψη που μπορεί να προκαλούν οι οικονομικές δυσχέρειες και οι βίαιες προσαρμογές που υφίστανται οι πολίτες, λόγω της οικονομικής στενότητας, της περιστολής των εσόδων, της ανεργίας και της λιτότητας και στην κλινική εκδήλωση κατάθλιψης. Η πρώτη είναι μια αναμενόμενη- θα μπορούσε να πει κανείς- διαδικασία προσαρμογής, ενώ η δεύτερη είναι μια ψυχοπαθολογική κατάσταση.
Στην προσφάτως δημοσιευθείσα έρευνα της ΕΛΣΤΑΤ[3] κατάθλιψη φάνηκε να εμφανίζει το 4,7% του πληθυσμού, ποσοστό αυξημένο κατά 80,8% (!) σε σχέση µε το ποσοστό του 2009 (2,6%), με τους 3 στους 10 να είναι άντρες και τις 7 στις 10 γυναίκες[4].
Η κατάθλιψη εμφανίζεται, βέβαια, σε κάθε ηλικία, όμως είναι ιδιαίτερα ευάλωτα τα άτομα  της Τρίτης Ηλικίας[5]. Αυτό είναι κατανοητό, αν αναλογιστούμε τις πολλαπλές απώλειες που χαρακτηρίζουν αυτή τη φάση της ζωής. Αγαπημένα πρόσωπα, γνωστοί και φίλοι πεθαίνουν… Η σωματική υγεία και το σθένος επιδεινώνονται είτε φυσιολογικά (με την πάροδο του χρόνου) είτε με αρρώστιες και ατυχήματα. Οι περισσότεροι αναγκάζονται να εγκαταλείψουν δραστηριότητες ή χάνουν την αίσθηση ανεξαρτησίας τους, καθώς δεν μπορούν να μετακινηθούν χωρίς βοήθεια.
Η απώλεια ρόλων είναι μια άλλη δύσκολη πραγματικότητα. Με την αποχώρηση των παιδιών από την οικογενειακή εστία ο ρόλος του γονέα γίνεται λιγότερο ενεργός. Επιπλέον, η σύνταξη απομακρύνει το άτομο από τον εργασιακό του χώρο, που πρόσφερε δομή στην καθημερινή ζωή και για πολλούς αίσθηση ικανοποίησης και προσωπικής αξίας. Οι παραπάνω αλλαγές, μειώνοντας την ένταση των ρυθμών ζωής, ωθούν τον άνθρωπο σε ένα φυσιολογικό απολογισμό του παρελθόντος. Κάποιοι τότε λυγίζουν κάτω από το βάρος παλιών επιλογών που μετανιώνουν, ευκαιριών που δεν αξιοποίησαν, σχέσεων και καταστάσεων που τους πλήγωσαν. Απογοητευμένοι αφήνονται στην απελπισία, στην παραίτηση, στην κατάθλιψη…
Η κατάθλιψη είναι, λοιπόν, μια «κρυφή» πραγματικότητα ιδιαίτερα στην Τρίτη Ηλικία. Όμως, επειδή η σημερινή γενιά των ηλικιωμένων δεν έμαθε να σκέφτεται και να εκφράζεται με ψυχολογικούς όρους για συναισθήματα, πολλά ηλικιωμένα άτομα δεν παραπονιούνται για πεσμένη διάθεση, αλλά εκφράζουν τη θλίψη τους με επίμονα ανεξήγητα σωματικά συμπτώματα: πονοκέφαλοι, πόνοι στη μέση, ναυτία, δυσκοιλιότητα, πόνος στο στήθος, δυσκολία στην αναπνοή, όλα συμπτώματα που επανειλημμένες και εξονυχιστικές ιατρικές εξετάσεις δεν μπορούν να αποκαλύψουν την οργανική αιτία, γιατί απλούστατα δεν υπάρχει!
Είναι τραγική αυτή η «μεταμφίεση» του ψυχικού πόνου της κατάθλιψης πίσω από άλλα συμπτώματα, αφού δυσκολεύει την αναγνώριση του πραγματικού προβλήματος και στερεί το άτομο από πολύτιμη βοήθεια. Εξίσου τραγική είναι και η προκατάληψη που θεωρεί «γεροντική παραξενιά» ή ακόμα και «φυσιολογική και αναμενόμενη» αυτήν την επιδείνωση της ψυχικής υγείας στην Τρίτη Ηλικία. Το να κατανοήσουμε τους λόγους που οδηγούν κάποιον στην κατάθλιψη, σε καμιά περίπτωση δε σημαίνει ότι την αποδεχόμαστε σαν αναπόφευκτη κατάσταση που δεν μπορεί να αλλάξει. Με την κατάλληλη ψυχοθεραπεία (και φαρμακοθεραπεία) το ηλικιωμένο άτομο μπορεί να ξεφύγει από το δίχτυ της κατάθλιψης και να συνεχίσει μια θετική πορεία και σε αυτήν τη φάση της ζωής.




[1]  Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί κάθε Πέμπτη και Κυριακή στην εφημερίδα "Πρωινός Τύπος" . (Για τυχόν επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία  κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr)
[2]  Βαγγέλης Pαπτόπουλος, «Η Μεγάλη Άμμος», εκδόσεις «Κέδρος», 2007.
[3] Αφορά το έτος 2014. Τρία χρόνια μετά η ασθένεια είναι βέβαιο ότι έχει αυξηθεί.
[4] Το υπερδιπλάσιο ποσοστό εκδήλωσης κατάθλιψης στις γυναίκες, σε σχέση με τους άντρες, δε συνδέεται -απαραίτητα- με την οικονομική κρίση, καθώς είναι ούτως ή άλλως διπλάσιος ο επιπολασμός (=συχνότητα εμφάνισης στο γενικό πληθυσμό) της κατάθλιψης στο γυναικείο φύλο.
[5] Σοφία Μεσσάρη, Κλινική Ψυχολόγος & Οικογενειακή Θεραπεύτρια,  http://www.ptks.gr

Τρίτη 13 Δεκεμβρίου 2016

Χριστούγεννα, εορτή των παιδιών (και όσων αισθάνονται ακόμη παιδιά)!


Ψύχραιμη ματιά
                                                                                                      


 Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]










Χριστούγεννα, εορτή των παιδιών (και όσων αισθάνονται ακόμη παιδιά)!

Η εορταστική περίοδος για πολλούς συνανθρώπους μας δε σημαίνει ενθουσιασμός και χαρά, αλλά μελαγχολία και συναισθηματική φόρτιση[2]. Ο λόγος που συνήθως συμβαίνει κάτι τέτοιο είναι ότι οι γιορτές μάς δίνουν το χρόνο να σκεφτούμε που βρισκόμαστε στη ζωή μας και τότε οι περισσότεροι ανακαλύπτουμε ότι είμαστε πολύ μακριά από τις επιθυμίες μας. Την κατάσταση δυσκολεύει περισσότερο αυτή η σχεδόν επιβεβλημένη γιορτινή ατμόσφαιρα και ο ενθουσιασμός που «πρέπει» να επιδεικνύουμε απέναντι στους άλλους.
Τέτοιες σκέψεις δεν απασχολούν τα παιδιά, φίλοι μου αναγνώστες. Δεν είναι τυχαίο πως τα παιδιά απολαμβάνουν τις γιορτές περισσότερο από όλους. Υπάρχουν, όμως, και ενήλικες που περιμένουν με χαρά την εορταστική περίοδο και συνήθως υπάρχουν δύο λόγοι για αυτό: Πρώτον, θέλουν να ζήσουν με τα παιδιά τους όσα οι ίδιοι έχουν ζήσει ή- το χειρότερο- έχουν στερηθεί, όταν ήταν μικρά παιδιά. Δεύτερον- το ευκταίον-  έχουν καταφέρει να διατηρήσουν την παιδικότητά τους σχεδόν άθικτη.
Ωστόσο, οι περισσότεροι ενήλικοι, όχι μόνο δεν απολαμβάνουν, αντίθετα αισθάνονται άσχημα κατά τη γιορτινή περίοδο. Και αυτό γιατί ίσως δεν έχουν συνδυάσει αυτή την εποχή με θετικές εμπειρίες από την παιδική τους ηλικία. Έτσι, δεν έχουν αυτές τις αναμνήσεις που ξυπνούν κάθε φορά που βλέπουμε στολισμένο δέντρο και μας συντροφεύουν σε όλη μας τη ζωή ή, όπως προαναφέραμε, οι γιορτές τους δίνουν περισσότερο ελεύθερο χρόνο να σκεφτούν και τότε οι περισσότεροι ανακαλύπτουν ότι βρίσκονται πολύ μακριά από τις επιθυμίες τους... Αυτές οι διαπιστώσεις προκαλούν στενοχώρια, αλλά και αισθήματα θυμού και ενοχών, αφού είναι πολύ επώδυνο να μην μπορεί να ταυτιστεί κάποιος με αυτή την αίσθηση διάχυτης χαράς-πολλές φορές επιβεβλημένης- που υπάρχει κατά τις γιορτές.
Κι όμως… πιστεύω ακράδαντα πως πολλοί από αυτούς, όταν ήταν παιδιά χαίρονταν και περίμεναν με ανυπομονησία τα Χριστούγεννα να έρθουν, ενώ τώρα ως ενήλικες μένουν ασυγκίνητοι από τη χριστουγεννιάτικη ατμόσφαιρα. Δυστυχώς, με την πάροδο των χρόνων, «σβήνει» αυτή η μαγική δύναμη, που έχει πάνω μας η συγκεκριμένη γιορτή, και στη θέση της αφήνει μια νοσταλγία και μια θέρμη.
Παρασυρμένοι από την καθημερινότητα και αγχωμένοι με τις δυσκολίες που αντιμετωπίζουμε, έχουμε ξεχάσει βαθιά μέσα μας αυτή την αίσθηση. Δε δίνουμε χώρο στην παιδικότητα που σίγουρα διαθέτουμε ως προσωπικότητες, ώστε να βγει στην επιφάνεια και να μας κάνει ξέγνοιαστους έστω και για λίγο.




[1]  Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί στην εφημερίδα "Πρωινός Τύπος" κάθε Πέμπτη και Κυριακή. (Για τυχόν επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία  κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr)
[2] Για αυτές τις δύο συναισθηματικές καταστάσεις θα μιλήσουμε στα επόμενα τρία κείμενά μας κατά την περίοδο των εορτών.

Δευτέρα 12 Δεκεμβρίου 2016

«Ενώ εσύ μου φώναζες…». Ένα κείμενο γροθιά για όλους τους γονείς!


Ψύχραιμη ματιά
                                                                                                      


 Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]
tokinitro.blogspot.gr (ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ)

Σε όλη τη διάρκεια των εορτών τα κείμενα που επιμελούμαι ή γράφω θα είναι στο κλίμα των ημερών. Ιδιαίτερη αναφορά και τιμή σε εκείνους τους ανθρώπους που δύσκολα θα χαρούν αυτές τις μέρες είτε γιατί αντιμετωπίζουν προβλήματα επιβίωσης είτε επειδή είναι μόνοι τους (βιολογικά ή συναισθηματικά) είτε επειδή ο χρόνος κυλάει και η ζωή τους φεύγει και χάνεται μέσα από τα δάχτυλά τους σαν μια χούφτα θαλασσινή άμμος.[2]  Το πρώτο, όμως, κείμενο αφιερωμένο πάντα στα παιδιά.

«Ενώ εσύ μου φώναζες…». Ένα κείμενο γροθιά για όλους τους γονείς!


Σοκ προκάλεσαν στο πανελλήνιο πριν από δέκα μέρες οι εικόνες ενός μετανάστη που έδερνε με βιαιότητα το μικρό αγοράκι του, ενώ αυτό βρισκόταν στις ντουζιέρες του καταυλισμού στη Χίο. Το μικρό παιδί προσπαθούσε να σταθεί όρθιο μέσα στην μπανιέρα, ενώ ο πατέρας του το τραβούσε, το χτυπούσε στο πρόσωπο και στα πόδια, με αποτέλεσμα το παιδί να πέφτει συνέχεια κάτω. Παρά τα κλάματα του μικρού αγοριού, αυτός συνέχιζε για αρκετή ώρα να βασανίζει το γιο του.
            Σοκ προκάλεσαν αυτές οι εικόνες στο πανελλήνιο …. Ωστόσο, ας κάνουμε μια ενδοσκόπηση στο συγκεκριμένο θέμα. Γιατί πολλές φορές ως γονείς ξεχνάμε ότι έχουμε απέναντί μας ένα παιδί που το μόνο που θέλει είναι αγάπη από εμάς. Τα οικονομικά προβλήματα, τα νεύρα της δουλειάς και το άγχος της επιβίωσης μάς κάνει να ξεχνάμε το πιο σημαντικό πράγμα στο κόσμο.
Ποιο είναι αυτό; Ο τρόπος μας και η συμπεριφορά μας απέναντι στο παιδί μας. Παραθέτω ένα κείμενο[3], για προβληματισμό. Ένα παιδί- ενήλικος πια- απευθύνεται στο γονιό του. Τί λέει;
           

Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες να σε φοβάμαι…
Ενώ εσύ μου φώναζες, τραυμάτιζες την αυτοπεποίθηση μου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι δεν είχα αξιοπρέπεια, επειδή ήμουν μικρός…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες να μην τολμάω, να μη δοκιμάζω, να μην προσπαθώ να ανακαλύπτω, να μην παίρνω πρωτοβουλίες, για να μη θυμώνεις…
Ενώ εσύ μου φώναζες, με έκανες να νιώθω ασήμαντος και αδύναμος…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου έδειχνες ότι δεν μπορούσα να σε εμπιστεύομαι…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι δεν μπορούσα να σου μιλήσω αν είχα κάποιο πρόβλημα ή κάποιος μου έκανε κακό, γιατί φοβόμουν πώς θα αντιδρούσες…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι, όταν αγαπάμε κάποιον, έχουμε δικαίωμα να του φερόμαστε άσχημα…
Ενώ εσύ μου φώναζες, η φωνή σου δε με άφηνε να σκεφτώ τα λόγια σου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, ίδρωνα, η καρδιά μου χτυπούσε δυνατά, το στομάχι και τα αυτιά μου πονούσαν…
Ενώ εσύ μου φώναζες, θύμωνα που δε νοιαζόσουν για αυτά που ήθελα να σου πω…
Ενώ εσύ μου φώναζες, αναρωτιόμουν που πήγε ο μπαμπάς μου…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες να φωνάζω κι εγώ…
Ενώ εσύ μου φώναζες, σκεφτόμουν ότι δεν μ’ αγαπάς πια…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες ότι επιτρέπεται να φέρομαι άσχημα σε κάποιον πιο αδύναμο από μένα…
Ενώ εσύ μου φώναζες, μου μάθαινες πώς να φερθώ στα παιδιά μου, όταν μεγαλώσω…
                               Το κυριότερο:

Ενώ εσύ μου φώναζες, δεν φανταζόσουν τον αγώνα που πρέπει να δώσω τώρα που μεγάλωσα, για να μη γίνω σαν εσένα…




[1]  Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί στην εφημερίδα "Πρωινός Τύπος" κάθε Πέμπτη και Κυριακή. (Για τυχόν επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία  κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr)
[1]  Βαγγέλης Pαπτόπουλος, «Η Μεγάλη Άμμος», εκδόσεις «Κέδρος», 2007.
[1] Της Κατερίνας Μάλλιου, https://www.facebook.com/search/str/Katerina%2BMalliou/keywords_top.