Ποιο
μπορεί να είναι το μέλλον του τουρισμού στα νησιά μας;
Πολλοί είναι και φέτος, οι τουρίστες που κατέκλυσαν
τα νησιά μας και γενικά την ηλιόλουστη Μεσογειακή χώρα μας. Πήραν αεροπλάνα, με
απευθείας πτήσεις -charters ή με φτηνές αεροπορικές πτήσεις -low cost. Ήρθαν με
πλοία, μικρά και μεγάλα ιδιωτικά και μη, μέχρι και με κρουαζιερόπλοια, για να
μας επισκεφτούν. Όταν οι τουρίστες έρχονται για διακοπές στην Ελλάδα, από όλα
τα μέρη του κόσμου, περιμένουν να δουν και να ζήσουν, σε ένα παραδοσιακό
Ελληνικό νησί. Το ίδιο επιθυμούμε και εμείς, όταν επισκεπτόμαστε τα νησιά μας.
Όμως, πέρα από την εικόνα των Εκκλησιών, των
Αρχαιολογικών χώρων, των Μουσείων και λοιπών Ιστορικών θησαυρών, που είναι
σταθερή, δεν βλέπουν πια στα νησιά μας, εκείνο το χαρακτηριστικό, ιδιαίτερο
νησιώτικο χρώμα. Η αιτία είναι η αλματώδης ανάπτυξη των νησιών μας, η οποία συνυφαίνεται
με την αλόγιστη και άναρχη δόμηση, χωρίς το παραδοσιακό σχέδιο. Άναρχη δόμηση,
η οποία δε λαμβάνει υπόψη της τα τοπικά χαρακτηριστικά των νησιών. Έτσι, καταστρέφει
την ιδιαίτερη εικόνα, τον χαρακτήρα του κάθε τόπου, μαζί και το περιβάλλον.
Αλλάζοντας σταδιακά τα ελληνικά νησιά την εικόνα
τους, για ποιο λόγο να τα επισκεφτούν οι τουρίστες, ώστε να γνωρίσουν το
ιδιαίτερο τοπίο τους; Για ποιο λόγο θα συνεχίσουν να κάνουν τις διακοπές τους
οι τουρίστες, στα άλλοτε ήσυχα νησιά, που τώρα περισσότερο μοιάζουν με
πολυθόρυβες, κοσμοπολίτικες πόλεις; Είναι βέβαιο ότι με το χρόνο ο τουρισμός θα
περιορίζεται σε «φτηνιάρικους» τουρίστες και ο μαζικός τουρισμός, θα
αποτελείται από γκρουπ φτωχό-τουριστών, μεθυσμένων και «φτιαγμένων», αυτούς που
δε σέβονται τίποτα, σε μια ξένη χώρα και βρωμίζουν, σπάζουν και καταστρέφουν ό,
τι βρουν, ζώντας τον Ελληνικό τουριστικό μύθο τους.
Αυτές οι σκέψεις,
προβληματίζουν σήμερα, όλους τους εξαιρετικά έμπειρους επιχειρηματίες του
τουρισμού (τουριστικούς πράκτορες, ξενοδόχους, εμπόρους, πλοιοκτήτες
ημερόπλοιων κ. λπ.).
Πέρα από την αλλοίωση του νησιώτικου τοπίου, η υπέρ-
πληθώρα τουριστών, δημιούργησε πολλά προβλήματα στις υπάρχουσες υποδομές των
μόνιμων κατοίκων. Τόσα πολλά προβλήματα, ώστε αυτές δεν αντέχουν πια άλλους
επισκέπτες, με αποτέλεσμα τις διακοπές ρεύματος και νερού. Όσον αφορά το
κυκλοφοριακό, είναι δυσανάλογη η πληθώρα των αυτοκινήτων, με τους διαθέσιμους
δρόμους και τα πάρκινγκ. Τα τουριστικά και αστικά λεωφορεία, τα βανάκια, τα
ταξί, τα ενοικιαζόμενα αυτοκίνητα, τα ΙΧ, οι τεράστιες νταλίκες και τα φορτηγά,
μαζί με τα μηχανάκια και τα τραινάκια, πολλαπλασιάστηκαν. Έτσι, όλα μαζί ανακατεμένα,
κάνουν αφόρητη την κυκλοφορία ντόπιων και επισκεπτών, όχι μόνο στις πρωτεύουσες
των νησιών, αλλά και στα χωριά τους. Η κίνηση στους περιορισμένους, νησιώτικους
δρόμους, μοιάζει με αυτήν της Αθήνας, με συχνά μποτιλιαρίσματα και ατέλειωτες
καθυστερήσεις, μαζί με μικρό –ατυχήματα, ιδίως όταν τα φανάρια δε λειτουργούν.
Όσο για το παρκάρισμα, ο καθένας αφήνει το όχημά του, όπου θέλει και όπου τον
βολεύει. Οι ποδηλατοδρόμοι, είναι στενοί μη λειτουργικοί και δημιουργούν
προβλήματα, σε ορισμένα επικίνδυνα σημεία, σε πεζούς και σε ποδηλάτες.
Αναφορικά με
την παραδοσιακή, Ελληνική κουζίνα, τα ντόπια κρέατα δεν φτάνουν, οι ζωοτροφές
ακριβαίνουν και τα βοσκοτόπια και οι κάμποι, αφού εγκαταλείφθηκαν, ξεχερσώθηκαν,
για να κτιστούν τουριστικά καταλύματα και ξενοδοχεία. Έτσι, εισάγουμε κρέατα,
από τις Βαλκανικές χώρες και ο θρυλικός μουσακάς, αντικαταστάθηκε με το fast
food -φαστ φουντ (γρήγορο γεύμα) και το παστίτσιο, με το φίγκερ φουντ- finger
food (φαγητό στο χέρι), εξαφανίζοντας την γνήσια, ντόπια γεύση, ακόμη και της
Ελληνικής νόστιμης σαλάτας.
Όσον αφορά την κοινή ησυχία και τις ώρες της από τις
3-5 το απόγευμα, οι μηχανές με βγαλμένες εξατμίσεις, διακόπτουν τον ύπνο των
τουριστών. Επίσης, αυτοκίνητα που έχουν στη διαπασών, εκκωφαντική μουσική και
καψουρο-τράγουδα, διασχίζουν ανενόχλητα τους δρόμους, χωρίς να νοιάζονται για
την ενοχλητική ηχορύπανση. Ακόμη και τα βεγγαλικά τις μεσονύκτιες ώρες, που σε
περίοδο καύσωνα, ενέχουν πιθανό κίνδυνο πυρκαγιάς, διακόπτουν την ησυχία των
επισκεπτών. Ποικίλοι θόρυβοι από παντού, από υπαίθριες μουσικές σκηνές και
πίστες, με καλλιτέχνες για «αρπαχτές», θερινές συναυλίες, σε Στάδια, που
ξεκινούν από τις εννέα και τελειώνουν ως και τις δύο μετά μεσάνυχτα. Θόρυβος, φασαρία
και φωνές από παντού, που για τους παραθεριστές δεν συνάδουν, με ένα ήσυχο
τουριστικό προορισμό.
Σχετικά με την καθαριότητα, όσο και αν πασχίζουν οι
αρμόδιοι του Δήμου και οι οδοκαθαριστές, πώς να προλάβουν την υπερπαραγωγή
σκουπιδιών, από τον υπερδιπλασιασμό των κατοίκων του νησιού; Όσοι Ευρωπαίοι
αγόρασαν ή νοικιάζουν μακρόχρονα σπίτια, φροντίζουν τελευταία να τα «ξεφορτωθούν».
Ιδίως οι Άγγλοι, που μετά το «Brexit» είναι εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης και δεν
μπορούν να μείνουν παραπάνω από τρεις μήνες, στο ίδιο ελληνικό νησί. Πολλοί
ισχυρίζονται πως, όταν γνώρισαν τα ελληνικά νησιά τις δεκαετίες του 80-90, αυτά
έμοιαζαν με ήρεμο, καταπράσινο Ελληνικό Παράδεισο. Τώρα τους θυμίζουν, μια πολυθόρυβη
και ενοχλητική μεγαλούπολη.
Οι περισσότερες παραλίες χάθηκαν, κάτω από την
άκρατη και αλόγιστη εκμετάλλευση των ομπρελο-καθισμάτων. Τα πεζοδρόμια
έκλεισαν, από τα εμπορικά, τουριστικά είδη και την πληθώρα τραπεζο-καθισμάτων,
των καφεστιατορίων. Σίγα – σιγά, το ελληνικό νησί έχασε την γνήσια μορφή του,
το φιλόξενο και φιλήσυχο πρόσωπό του και θυμίζει πιο πολύ ένα κάκιστο
αντίγραφο, κοσμοπολίτικων μεγαλουπόλεων, αφού πολλά θυσιάστηκαν στο βωμό του
κέρδους, αλλοιώνοντας γρήγορα τη μορφή τους και βάζοντας σε κίνδυνο, την
βιώσιμη και μακροχρόνια ανάπτυξή τους.
Ο δρόμος της βιώσιμης ανάπτυξης υποστηρίζουν πολλοί
τουριστικοί παράγοντες ότι είναι μονόδρομος. Δηλαδή τουρισμός, παράλληλα με την
αγροτική και κτηνοτροφική παράγωγη, μαζί με μια ισορροπημένη και αρμονική
ανάπτυξη, με σεβασμό προς το περιβάλλον. Αλλιώς ο τουρισμός, θα μείνει στάσιμος
και μόνο με προχειρότητες για λίγους μήνες, αφού τα νησιά έπαψαν πια να
μοιάζουν με παραδοσιακά νησιά. Διότι πέρα από τη θάλασσα και τον ήλιο, έχασαν
το ξεχωριστό, νησιώτικο, Ελληνικό τους χρώμα, την ηρεμία, την ξεκούραση και τη
σωστή διασκέδαση. Για αυτό οι τουρίστες, θα στραφούν σε άλλους πολλούς,
τουριστικούς και ανταγωνιστικούς προορισμούς. Ήδη φέτος άρχισε να φαίνεται η
πλάτη των τουριστών σε δυο πανέμορφα κοσμοπολιτικά, ξακουστά νησιά, την Μύκονο
και τη Σαντορίνη. Αν θέλουμε βιώσιμη και μακρόχρονη ανάπτυξη, στα κτήρια, στην
κυκλοφορία και σε κάθε είδους υποδομές για τον τουρισμό, πρέπει να
αναθεωρήσουμε πολλά πράγματα. Με αυτές τις αφιλόξενες συνθήκες και τις
παμπάλαιες υποδομές, ας μην περιμένουμε και πολλά. Ούτε επιμήκυνση της σαιζόν,
ούτε ποιοτικό τουρισμό, μόνο προσωρινές διακοπές φτωχό-τουριστών, με το
βραχιολάκι του «all inclusive», δηλαδή όλα πληρωμένα.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, σε συνεργασία με έμπειρους
τουριστικούς παράγοντες, θα πρέπει να σχεδιάσει, να στηρίξει και να επιβάλλει,
ένα νέο μοντέλο τουριστικού σχεδιασμού, στα νησιά μας. Κάτι καινούργιο, που θα
σέβεται την παράδοση, θα προστατεύει το τοπικό, νησιωτικό χρώμα, θα αναδεικνύει
την Ελληνική κουζίνα και την παροιμιώδη Ελληνική φιλοξενία. Έτσι, μόνο με βαθιά
τομή, θα επιτύχει μακροπρόθεσμη και βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη, στο τουριστικό
μας προϊόν. Για το πόσο και πως θα αλλάξει, η σημερινή κάκιστη εικόνα και η
άσχημη κατάσταση, των νησιών μας, την απάντηση θα την δώσει η ίδια η Τοπική
Αυτοδιοίκηση. Σημαντικό ρόλο θα παίξουν η Πολιτική και Πολιτειακή καθοδήγηση, η
πιστή εφαρμογή των Νόμων, αλλά και η ευαισθησία των ντόπιων πολιτών και του
πλήθους των επισκεπτών και τουριστών. Διότι, όταν το εύκολο χρήμα γίνει
αυτοσκοπός, το μέλλον σίγουρα γίνεται αβέβαιο.
Κείμενο της δημοσιογράφου Ξανθίππης Αγρέλλη στην εφημερίδα «Το Βήμα της Κω»
(25/8/2023), διασκευασμένο από μένα.
