Ψύχραιμη ματιά
Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]
Έγραφα την περασμένη Πέμπτη για το
περιεχόμενο των μικρών Αγγελιών κάθε χρόνο τέτοια εποχή. Ταυτόχρονα προανέφερα
την καλή σχέση μου με τον έντυπο τύπο από πολύ μικρή ηλικία. Σήμερα προεκτείνω
το θέμα αυτό μιλώντας για την αξία τους. Το παρακάτω κείμενο είναι της Βενετίας Αποστολίδου[2] διασκευασμένο από μένα.
Η αξία της
έντυπης εφημερίδας
Η ανάγνωση
εφημερίδων δεν εντάσσεται στις ευγενείς και απαιτητικές αναγνώσεις αλλά στις
ταπεινές, καθημερινές ασχολίες πολλών ανθρώπων όλων των κοινωνικών τάξεων και
των μορφωτικών επιπέδων. Χρησιμοποιώ, καταχρηστικά και αυθαίρετα, ενεστώτα τη στιγμή που
όλοι ξέρουμε πως σήμερα η ανάγνωση εφημερίδων έχει περιοριστεί πολύ, αφού η
ηλεκτρονική δημοσιογραφία, οι διαδικτυακοί ενημερωτικοί ιστότοποι και τα
μπλογκς αποτελούν τη βασική πηγή ενημέρωσης, μαζί με την τηλεόραση βέβαια, για
εκατομμύρια ανθρώπους. Παρόλα αυτά, εφημερίδες υπάρχουν ακόμη σε έντυπη και
ψηφιοποιημένη (πανομοιότυπη με την έντυπη) μορφή και σήμερα θα ήθελα να μιλήσω
γι αυτές.
Διαβάζω
εφημερίδα συστηματικά από δέκα χρονών. Η ανακάλυψή της συνόδευε στην ουσία την
ανακάλυψη του κόσμου, της κοινωνίας και της πολιτικής σε μια πορεία προς την
ενηλικίωση. Την «ξεκοκάλιζα» (να ένα ρήμα που χρησιμοποιείται μόνο για την
ανάγνωση εφημερίδων!) διατρέχοντας τα πάντα, το πολιτικό ρεπορτάζ, τις
επιφυλλίδες, τις γελοιογραφίες, το πολιτικό κους κους, τα πολιτιστικά, κυρίως
θέατρο, σινεμά, βιβλίο, τα κοινωνικά, τις συνεντεύξεις. Μόνο τα οικονομικά δε
διάβαζα έως την κρίση, ώσπου κατέληξα σήμερα να διαβάζω μέχρι και τα νέα των επιχειρήσεων.
Τι μου έδινε
αυτή η ανάγνωση που είχε γίνει οπωσδήποτε εθισμός; Μα μια
αίσθηση της ζωντανής πραγματικότητας, την αίσθηση της συμμετοχής στο πολιτικό
και κοινωνικό γίγνεσθαι. Με βοηθούσε να διαμορφώσω απόψεις, ενώ μια εξίσου
ισχυρή αποκάλυψη ήταν όταν διαπίστωσα ότι μία μόνο εφημερίδα δεν αρκεί διότι
δίνει μια όψη της πραγματικότητας, από ορισμένη οπτική γωνία. Κυρίως η
εφημερίδα με βοηθούσε να κάνω επιλογές: ποια ταινία να δω, ποιο βιβλίο να
διαβάσω, σε ποια θεατρική παράσταση να πάω, κανένας δε μπορούσε να με επηρεάσει
περισσότερο στις επιλογές από τις κριτικές στήλες που εμπιστευόμουν. Η ανάγνωση της εφημερίδας, για μένα και
άλλους ανθρώπους της γενιάς μου, ήταν βασικός μοχλός της ανάγνωσης συνολικά,
καθώς μας οδηγούσε σε άλλες αναγνώσεις.
Ποια είναι
σήμερα η σχέση των νέων με τις εφημερίδες; Όταν μιλούμε στο μάθημα για το
πώς μπορούν να ενημερώνονται για βιβλία οι μελλοντικοί εκπαιδευτικοί,
διαπιστώνω ότι δεν γνωρίζουν καν ότι οι εφημερίδες έχουν ένθετα για το βιβλίο.
Όταν μιλούμε για άλλα αναγνωστικά υλικά που χρειάζεται ένα σύγχρονο μάθημα (που
δε μπορεί να εξαντλείται μόνο στο σχολικό βιβλίο) διαπιστώνω ότι δε γνωρίζουν
τη δομή μιας εφημερίδας και τα είδη των κειμένων που περιλαμβάνει. Μα πώς να
μπουν στα σχολεία; Αφού ανέκαθεν ήταν συνυφασμένες με την πολιτική- η κάθε μία
με συγκεκριμένη πολιτική παράταξη-, θα «μόλυναν» την υποτιθέμενη πολιτική
ανεξιθρησκεία του σχολείου.
Και όμως, οι
εφημερίδες είναι ένα πολύ προσιτό υλικό για να γνωρίσει ο μαθητής τι σημαίνει
διαφορετική άποψη πάνω στα ίδια γεγονότα, πόση σημασία έχει η διατύπωση
μιας είδησης, η επιλογή των λέξεων, το πολιτικό σύνθημα. Αρκούμαστε, λοιπόν,
στις διαχρονικές αξίες, στους κοινούς τόπους, σε ό,τι είναι γενικά παραδεκτό
και δεν προκαλεί, αφήνοντας τα πραγματικά διακυβεύματα του σήμερα να τα
ανακαλύψουν τα παιδιά εκτός του σχολείου, με όποιον τρόπο μπορέσουν, αν
μπορέσουν.
Ίσως
τώρα πια να είναι αργά για όλα αυτά. Τώρα
είναι επείγον να καλλιεργηθεί ο ψηφιακός γραμματισμός. Ωστόσο, αν
ενδιαφερόμαστε να καταστήσουμε την ανάγνωση φυσική ανθρώπινη αναγκαιότητα,
πρέπει να δοκιμάσουμε όλους τους δρόμους και η ανάγνωση των εφημερίδων, όχι
μόνο δεν είναι άσχετη με τη φιλαναγνωσία, αλλά μπορεί να οδηγήσει σε αυτήν.
[1] Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί κάθε Πέμπτη
και Κυριακή στην εφημερίδα της Καρδίτσας «Πρωινός Τύπος». (Για τυχόν
επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία
κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr)
Share this
