Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]
tokinitro.blogspot.com
(ΤΟ ΚΙΝΗΤΡΟ)
Καλοκαιρινά παραλειπόμενα και διαπιστώσεις
Μάνος
Ελευθερίου: Ένας σπουδαίος συλλέκτης στιγμών
Ο Μάνος Ελευθερίου, ο σπουδαίος αυτός Έλληνας ποιητής, στιχουργός και πεζογράφος «έφυγε» από
τη ζωή σε ηλικία 80 ετών στα μέσα του καλοκαιριού (22 Ιουλίου). Ανήκει
στη γενιά των μεγάλων δημιουργών της μεταπολιτευτικής περιόδου, γράφοντας τους
στίχους για πάνω από 400 τραγούδια, τα οποία «φόρεσαν» τις μελωδίες των
σπουδαιότερων Ελλήνων συνθετών. Ήταν από
τους πιο μορφωμένους και καλλιεργημένους δημιουργούς, επομένως μπορούσε να
αποτυπώσει τις σκέψεις του, διαχειριζόμενος εξαιρετικά το λόγο, κάνοντάς τον
εργαλείο, πότε για να θρέψει το νου και πότε για να μιλήσει κατευθείαν στην
καρδιά.
Παρατηρούσε τους ανθρώπους,
προσπαθώντας να νιώσει μέσα με τη ματιά του όλες τις ανθρώπινες αδυναμίες, όλα τα μεράκια και όλο το
φάσμα των συναισθημάτων και μ’ αυτά ακριβώς να κάνει τις λέξεις να χοροπηδάνε
πάνω στο χαρτί καθώς θα στροβιλίζονται στις νότες.
Ο Ελευθερίου
ήταν άνθρωπος πολύ διαβασμένος. Διέθετε γερά πατήματα προερχόμενα από τις ιστορικές
του γνώσεις, κάνοντας το λόγο του οξύ, διεισδυτικό και επιβλητικό με χρώμα
πολιτικό και με πρόθεση κάτι να πει και όχι να δείξει. Έτσι, μίλησε γλαφυρά για
τη μαυρίλα της Δικτατορίας, για τα παιδιά που σκοτώθηκαν άδικα, για όσα ζούσαν
με το στημένο καρτέρι του θανάτου να τους χτυπάει την πλάτη, αλλά και για όσα
ξέφυγαν από το σκληρό ράπισμα του νόμου της ορισμένης στρατιωτικής κυβέρνησης.
«Αυτός που σπέρνει δάκρυα και τρόμο θερίζει την αυγή θανατικό/ μαύρα πουλιά
τού δείχνουνε το δρόμο/ Κι έχει κρυφή πληγή κοντά στον ώμο, σημάδι μυστικό απ’
το κακό πως ξέφυγε απ’ ανθρώπους κι απ’ τον νόμο». Ψιθυρίζει δυνατά για τη
συγκρατημένη χαρά της λαϊκής συνωμοσίας που σκοπό έχει την ανατροπή του
καθεστώτος..«Η μοίρα κι ο καιρός το ’χαν ορίσει Παρασκευή το βράδυ στις
εννιά κι η νύχτα χίλια χρόνια να γυρίσει /Στο τέλος της γιορτής να
τραγουδήσει αυτός που δεν εγνώρισε γενιά / και του λαού την πόρτα να
χτυπήσει..»
Εκφράζει το
απόλυτο και σπαρακτικό παράπονο του λαού για το άδικο που βιώνει, όπως αυτό
προκύπτει από τις άσχημες πολιτικές συγκυρίες, την απελπισία που φτάνει ως την
ματαιότητα και τη λειψή ζωή που οδηγείται μοιραία στο θάνατο. «Το σεργιάνι μας στον κόσμο ήταν δέκα μέτρα γης, όσο
πιάνει ένα σπίτι και ο τοίχος μιας αυλής. Παραπονεμένα λόγια έχουν τα τραγούδια μας, γιατί τ’ άδικο το ζούμε μέσα
από την κούνια μας...». Χρησιμοποιεί εικόνες που ξυπνάνε την καρδιά
και εντάσσει συχνά την αντίθεση μέσα σε μια μόνο φράση, κάνοντας το ανέφικτο,
εφικτό. «Οι ελεύθεροι και ωραίοι ζουν σε κάποιες φυλακές, μες στα τείχη που
χει χτίσει ο καθένας για να ζήσει τις μεγάλες του στιγμές…»
Ήταν ένας
συλλέκτης στιγμών είτε προσωπικών αυτόφωτων λάμψεων της δικής του διαδρομής είτε του φωτός και των σκοταδιών της
ανθρώπινης ύπαρξης γύρω του. Είχε γράψει διηγήματα, παιδικά βιβλία και
μυθιστορήματα. Εργάστηκε ως επιμελητής βιβλίων, αρθογράφος και ραδιοφωνικός
παραγωγός. Ο Μάνος Ελευθερίου ανήκει στο
πάνθεον των μεγάλων Ελλήνων στιχουργών, όχι μόνο γιατί έγραψε σπουδαία
τραγούδια αλλά γιατί ποτέ δεν κόμπασε για την επιτυχία του[2]. Χαμήλωνε
το βλέμμα, την προσπερνούσε και αυτή τον ακολουθούσε γοητευμένη…
Καλό ταξίδι,
κύριε Μάνο. Εύχομαι να βρήκες το νησί που περιέγραψες, αυτό «που ’χει την άμμο του χρυσή τη θάλασσά του αγιασμένη».
«Ένα νησί κατάμονο, κατάφυτο, πανέμορφο, να φαντάζει μπρος στον ήλιο, στα
σύνορα του κόσμου σαν να ήτανε της γαλανής της χίμαιρας βασίλειο», όπως θα
’λεγε και ο ομότεχνός σου Κώστας Ουράνης.
[1] Ο κ.
ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί κάθε Πέμπτη και Κυριακή. (Για τυχόν επισημάνσεις,
παρατηρήσεις, επικοινωνία κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr)
[2] Τι αντίθεση με τους ματαιόδοξους ανθρώπους
που ακόμα και στο θάνατό τους θέλουν να «απολαμβάνουν» πρωτοσέλιδα και
λιβανιστήρια από τους «υπηκόους» τους! Γίναμε, εξάλλου, μάρτυρες μιας τέτοιας
περίπτωσης ανθρώπου πρόσφατα. Θα επανέλθω σε αυτά τα ανθρωπάρια, τους
«Λαυρέντηδες», όπως τους αποκαλούσε ο ποιητής Μανώλης Αναγνωστάκης, εάν βρω
χρόνο.
Share this
