ΤΜΗΜΑ 1, 5ου ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΥΛΙΚΟ

Κλείστε τις τηλεοράσεις σας

Να θυμάστε ότι περισσότερος χρόνος για τηλεόραση σημαίνει λιγότερος χρόνος για ζωή και μάθηση. Σύμφωνα με έρευνα της Αμερικανικής Εταιρείας Παιδιατρικής, ένα παιδί που γεννήθηκε στη δεκαετία του ’80 μέχρι τα 70 του χρόνια θα έχει ξοδέψει πάνω από μια επταετία μπροστά στη μικρή οθόνη. Σε αρκετές περιπτώσεις ο χρόνος αυτός θα υπερβαίνει τα χρόνια που θα ξοδέψει στα θρανία και στο διάβασμα. Αντίστοιχες στατιστικές αποκαλύπτουν ότι υπάρχει άμεση συσχέτιση ανάμεσα στις ώρες που ξοδεύει ένα παιδί μπροστά στην τηλεόραση και στο ποσοστό αποτυχίας στα σχολικά τεστ (όσο περισσότερες οι ώρες τόσο μεγαλύτερη η αποτυχία).

Όσο οι «ειδικοί» θα μαλώνουν, εσείς καλύτερα να απέχετε από την τηλεθέαση. Οι διάφορες θεωρίες των «επιδράσεων της τηλεόρασης» καταλήγουν σε αντικρουόμενα συμπεράσματα. Δεν υπάρχει, για παράδειγμα, σύγκλιση απόψεων ως προς την έκταση των επιπτώσεων που έχουν τα βίαια θεάματα ή οι διαφημίσεις σε παιδιά και ενηλίκους. Άλλοι θεωρούν ότι το μέσο είναι παντοδύναμο (άρα είναι δύσκολο να του αντισταθεί κανείς), ενώ δε λείπουν και εκείνοι που υποστηρίζουν ότι οι επιδράσεις του μέσου είναι μηδαμινές και σε κάθε περίπτωση άκρως υποκειμενικές και μη μετρήσιμες. Επομένως, δεν έχει σημασία πόσο, πώς και τι παρακολουθεί κανείς, αλλά η συνολική συγκρότηση κάθε ξεχωριστής προσωπικότητας.

Το ερώτημα αυτό συμπυκνώνεται εύγλωττα στην ενδιαφέρουσα ταινία του Όλιβερ Στόουν «Γεννημένοι δολοφόνοι»: Είναι η τηλεόραση που κατασκευάζει τους θύτες και τα θύματα ή απλώς τους παρουσιάζει στον παραμορφωτικό καθρέφτη της, δημιουργώντας, με τη σειρά της, επιπλέον αλυσιδωτές αντιδράσεις σε μια εθισμένη στο θέαμα κοινωνία του «homο videns»;

Μην τα κάνετε, ρε, αν νιώθετε πως θα γίνετε δολοφόνοι τους!

                                               

Ψύχραιμη ματιά

 Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]

Μην τα κάνετε, ρε, αν νιώθετε πως θα γίνετε δολοφόνοι τους!

Πρώτο παράδειγμα-συμβάν: Δευτέρα 12 Αυγούστου 2013, Άργος:  47χρονος επιχειρηματίας, τυφλωμένος από τη ζήλια για τη μητέρα του έφηβου κοριτσιού, πυροβόλησε την 17χρονη κόρη του (!). «Θα σκοτώσω την κόρη μου, για να σ' εκδικηθώ που με άφησες. Με κατέστρεψες…. Δεν σκοτώνω εσένα, για να ζήσεις με τον πόνο της κόρης σου και να πεθάνεις μια ώρα νωρίτερα», έγραψε σε επιστολή που άφησε.

Δεύτερο παράδειγμα-συμβάν: Πέμπτη 19 Ιανουαρίου 2017, Σητεία Κρήτης:  52χρονος λογομάχησε με την 30χρονη σύζυγό του και της πέταξε με δύναμη ένα κινητό τηλέφωνο, το οποίο όμως χτύπησε θανάσιμα το παιδί τους (ένα βρέφος 6 μηνών) που βρισκόταν στην αγκαλιά της. Το μωρό μεταφέρθηκε στο νοσοκομείο, όπου […] οι γιατροί κατέβαλαν υπεράνθρωπες προσπάθειες, αλλά δεν κατάφεραν να το κρατήσουν στη ζωή.

Τρίτο παράδειγμα-συμβάν: Πέμπτη 27 Απριλίου 2017, Αγία Βαρβάρα- Αττική:  61χρονος πατέρας (συνταξιούχος αστυνομικός) έπνιξε την κόρη του, επειδή έκλαιγε και την πέταξε σε παρακείμενο κάδο σκουπιδιών! «Ήταν η κακιά στιγμή» είπε, όταν μετά από εξοντωτική ανάκριση, ομολόγησε την πράξη του.

Τέταρτο παράδειγμα-συμβάν: Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου, Πετρούπολη-Αττική: μέσα σε ένα σεντόνι γεμάτο αίματα, τυλιγμένο στο λαιμό με τον ομφάλιο λώρο του, βρέθηκε σε κάδο σκουπιδιών ένα βρέφος, που πριν καλά- καλά πρόλαβει να δει το φως της ζωής είδε το “σκοτάδι” ενήλικων ανθρώπων!

Τι αξία έχει τελικά η ανθρώπινη ζωή; Αυτό αναρωτιόμουν δημόσια σε προηγούμενό μου κείμενο[2]. Βέβαια, θα μπορούσε να διατυπωθεί και αλλιώς το ερώτημα: Πόση αξία έχει η ζωή ενός ανθρώπου σε ένα «πολιτισμικό σύστημα αξιών» που την υποβιβάζει στο επίπεδο της επιβίωσης; Που μας καταντά σαν τα ζώα; Με μόνο στόχο- σκοπό της ζωής μας την επιβίωση; Τελικά, η ανθρώπινη ζωή είναι, σύμφωνα με τις θεμελιώδεις αρχές του ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού, η υπέρτατη αξία; Αν ναι, γιατί συμβαίνουν όλα αυτά;

Το παραπάνω ερώτημα, όμως, σε καμία περίπτωση δεν απαλλάσσει τους γονείς από τέτοιες πράξεις: την παραμέληση, την κακοποίηση, ακόμη περισσότερο τη δολοφονία των παιδιών τους!

            Φίλοι μου, την κακοποίηση, δυστυχώς, δεν την κάνουν μόνο τα ορατά σημάδια στο σώμα ενός αθώου παιδιού. Το χειρότερο είναι πως οι γονείς που κακοποιούν τα παιδιά τους δεν ξεχωρίζουν από κάποιο εξωτερικό χαρακτηριστικό και δεν προέρχονται από κάποια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη. Είναι άνθρωποι της διπλανής πόρτας, συχνά υπεράνω πάσης υποψίας. Μπορεί να μοιάζουν φιλήσυχοι οικογενειάρχες και να είναι ευγενικοί με τους γείτονες τους και τον περίγυρό τους. Κατά βάθος είναι ανώριμα, φοβισμένα ή επιθετικά άτομα.

Οι άνθρωποι αυτοί για διάφορους λόγους, που σχετίζονται συνήθως με τη δική τους ανατροφή, όπως η υπερ-προστασία, η ανεπαρκής συναισθηματική φροντίδα ή και η ανωριμότητα των δικών τους γονέων, δεν ωριμάσαν ικανοποιητικά, ώστε να αναλάβουν με επάρκεια το ρόλο τους τώρα που οι ίδιοι έγιναν γονείς. Αντιμετωπίζουν, λοιπόν, αυτό το ρόλο με επιπολαιότητα: πιστεύουν ότι τα παιδιά «μεγαλώνουν μόνα τους», ότι τα βρέφη είναι φυσιολογικό να κλαίνε ή ότι, αν φάνε  και λίγο ξύλο τα παιδιά, «δε θα πάθουν τίποτα» ή – το χείριστο όλων- εάν δε θέλουν παιδιά, ενώ ολοκλήρωσαν καλά-καλά την 'πράξη”, όταν αυτά γεννηθούν, τα πετάνε στα σκουπίδια!

Τέτοια εγκλήματα, όπως τα παραπάνω, τιμωρούνται και από τους γραπτούς νόμους μα προπάντων από τους άγραφους (συνείδηση, κοινή γνώμη, ήθη κ.ά.) μιας κοινωνίας. «Στο κάτω- κάτω στης γραφής», όπως λέει και ένας φίλος μου εκ πεποιθήσεως εργένης, όταν μιλάμε για τέτοια συμβάντα : «Γονείς, τί σας φταίνε τα παιδιά και παθαίνουν τα μύρια όσα από εσάς; Μην τα κάνετε, ρε, αν νιώθετε πως θα γίνετε δολοφόνοι τους!».

---

[1] Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί κάθε Πέμπτη και Κυριακή στην εφημερίδα της Καρδίτσας «Πρωινός Τύπος». (Για τυχόν επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία  κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr)

[2] «Πρωινός Τύπος», 19-3-2017, σελ. 3: «Τι αξία έχει τελικά η ανθρώπινη ζωή;».

Είναι προφανές ότι έχει επιλέξει τη ρήξη με όλους

Ψύχραιμη ματιά

Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]

Είναι προφανές ότι έχει επιλέξει τη ρήξη με όλους

Ο πόλεμος είναι ηθικά και πολιτικά απαράδεκτος. Ηθικά, γιατί με τον πόλεμο καταστρέφεται η ζωή και ο πολιτισμός, καταρρακώνεται η ανθρώπινη αξιοπρέπεια και επικρατούν το μίσος και η κακία. Πολιτικά, γιατί καταργούνται ανθρώπινα δικαιώματα και στις σχέσεις των ανθρώπων δεν επικρατεί ο διάλογος, η συνεννόηση και η αλληλοκατανόηση, αλλά και η δύναμη που διαθέτει ο ισχυρότερος, για να επιβάλει με τη βία τη θέλησή του στους άλλους. Γι’ αυτό η ανθρωπότητα στο σύνολό της καταδικάζει τον πόλεμο.

Δεν το ξέρει αυτό ο Πρόεδρος- «Σουλτάνος της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν; Και βέβαια το ξέρει. Ωστόσο, για λόγους που αυτός και το στενό πολιτικό- που εν μέρει είναι και οικογενειακό- του περιβάλλον ο Ερντογάν, ουσιαστικά κήρυξε την Τουρκία ήδη από τον Δεκέμβρη του 2016 σε κατάσταση πολεμικής σύγκρουσης με τους εχθρούς του τουρκικού έθνους[2], καλώντας τους πολίτες σε πολεμική επιφυλακή και πολεμική επιστράτευση για την σωτηρία της πατρίδας!

Και ποιοι είναι οι  εχθροί του Έθνους, κατά τον «Σουλτάνο»; Όλοι: το κουρδικό ΡΚΚ, το ισλαμικό DAEŞ, το δίχτυο του Φετουλάχ Γκιουλέν και οι αριστερές οργανώσεις (π.χ. το DHKP-C που δρα κυρίως στον Πόντο). Μάλιστα, δεν παρέλειψε να συμπεριλάβει στους εχθρούς και τις 27 χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης και τις Η.Π.Α., τις οποίες κατηγορεί ότι στηρίζουν τους τρομοκράτες, που δρουν στο τουρκικό έδαφος!

Με την Κύπρο και την Ελλάδα είναι διαχρονική η εχθρότητα λόγω κατοχής μεγάλου τμήματος της Κυπριακής Δημοκρατίας και τα εμπόδια που θέτει στις ενέργειες της χώρας αυτής για εξόρυξη υδρογονανθράκων στη υδάτινα «εδάφη-οικόπεδά» της και από την άλλη εξαιτίας των προκλήσεων κατά της Αθήνας με τις συνεχείς παραβιάσεις των συνόρων μας και τον αποκλεισμό δύο νησιών μας, των Ιμίων. Επιπρόσθετα, ο Ερντογάν, έχει διαταράξει τις σχέσεις της χώρας του με την Αίγυπτο και το Ισραήλ[3], ενέργεια που εκμεταλλεύτηκε η Ελλάδα και η Κύπρος, φέρνοντας κοντά τις δύο χώρες που για δεκαετίες ήταν μεταξύ τους άσπονδοι εχθροί! Θανάσιμο εχθρό θεωρεί, ακόμη, τον Άσαντ (Συρία), τον οποίο θεωρούν πολύτιμο φίλο και σύμμαχο το Ιράν και ο Λιβάνος. Τέλος, καχύποπτος είναι και με τη Ρωσία. Επομένως, θεωρεί εχθρούς της χώρας του πάνω κάτω 30 κράτη!

 Ο Ερντογάν είναι προφανές ότι έχει επιλέξει τη ρήξη με όλους. Φαίνεται, επομένως, ότι το «παιχνίδι» με την Τουρκία έχει αρχίσει και «χοντραίνει» επικίνδυνα, καθώς η οικονομία της καταρρέει, ο λαός είναι κουρασμένος από τα πολλά μέτωπα που άνοιξε η αλαζονεία του Τούρκου προέδρου, ενώ ο ίδιος προσπαθεί να φανατίζει με κάθε μέσο τους οπαδούς του για να είναι έτοιμοι για όλα για όλα. Την ίδια ώρα, στο εσωτερικό της χώρας υπάρχουν σοβαρά ελλείμματα δημοκρατίας, ενώ έρχονται στο φως της δημοσιότητας στοιχεία που συνδέουν το καθεστώς με τη μαφία και τη διαπλοκή.

Όλα αυτά δεν σημαίνουν, κατά ανάγκη, ότι η Τουρκία θα καταρρεύσει ούτε πως το καθεστώς δε θα αντέξει στο χρόνο. Το καθεστώς του Σαντάμ Χουσείν στο Ιράκ και του Μοαμάρ Καντάφι στη Λυβύη- φίλοι και σύμμαχοι παλιότερα των μεγάλων Δυτικών Δυνάμεων- χρειάστηκε τρεις δεκαετίες, για να πάρουν απόφαση (οι μεγάλες Δυτικές Δυνάμεις) να τα χαρακτηρίσουν εχθρικά και να αποφασίσουν να τα γκρεμίσουν. Για να μη θυμηθώ πως, όταν ξέσπασε κατά την εποχή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας η Επανάσταση των Βαλκανικών λαών, χρειάστηκε μια δεκαετία, για να μιλήσουν αρχικά για αυτονομία και εν τέλει για ανεξαρτησία τους από τον οθωμανικό ζυγό!

Βέβαια, αργά ή γρήγορα ίδιο με τον Χουσεΐν και τον Καντάφι θα είναι το τέλος του καθεστώτος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στην Τουρκία. Δεν αμφιβάλλω καθόλου γι’ αυτό. Όμως, σε όλη αυτή την εκρηκτική κατάσταση η προσοχή της πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας της Ελλάδας και της Κύπρου μας θα πρέπει να είναι αυξημένη, καθώς όλα τα ενδεχόμενα είναι πιθανά. Οφείλουν, δηλαδή, να παρακολουθούν από κοντά τις εξελίξεις στην Τουρκία και στην περιοχή, ώστε οι εξελίξεις να μην αποβούν σε βάρος των δικών μας συμφερόντων και προπάντων της εδαφικής μας ακεραιότητας.

---

[1]  Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί κάθε Πέμπτη και Κυριακή. (Για τυχόν επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία  κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr).

[2] Με ένα εντυπωσιακό κήρυγμα στην 32η συγκέντρωση δημάρχων από όλη την Τουρκία ο  Τούρκος πρόεδρος, επικαλούμενος τον Εθνικό Όρκο, «Misak ı Milli», κατονόμασε ως τουρκικά εδάφη την Μοσούλη, τη βόρειο Συρία, τη Δυτική Θράκη, το μισό Αιγαίο πέλαγος και την Κύπρο! Πηγή: Νίκος Χειλαδάκης, 14/12/2016, www.niksoxeiladakis.gr.

[3] Πηγή: Κώστας Βενιζέλος, «Ο Ερντογάν εναντίον όλων», 15/12/2017, http://mignatiou.com.

ΤΜΗΜΑ Γ2 5ου Γυμνασίου: Πλήρης αναγνώριση δευτερεύουσας επιρρηματικής πρότασης

Πλήρης αναγνώριση δευτερεύουσας επιρρηματικής πρότασης

1.       Θύμωσε, επειδή του μίλησαν άσχημα.

επειδή του μίλησαν άσχημα: Δευτερεύουσα επιρρηματική αιτιολογική πρόταση. Εισάγεται με τον αιτιολογικό σύνδεσμο «επειδή» και συντακτικώς ισοδυναμεί με επιρρηματικό προσδιορισμό της αιτίας σε σχέση με το ρήμα της κύριας πρότασης (θύμωσε).

2.       Έτρεχε, για να μη χάσει το τρένο.

για να μη χάσει το τρένο: Δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση. Εισάγεται με τον τελικό σύνδεσμο «για να» και συντακτικώς ισοδυναμεί με επιρρηματικό προσδιορισμό του σκοπού σε σχέση με το ρήμα της κύριας πρότασης (έτρεχε).

3.        Είναι τόσο σκληρός, ώστε τίποτε δε θα τον συγκινούσε.

ώστε τίποτε δε θα τον συγκινούσε: Δευτερεύουσα επιρρηματική συμπερασματική (αποτελεσματική) πρόταση. Εισάγεται με το συμπερασματικό (αποτελεσματικό) σύνδεσμο «ώστε» και συντακτικώς ισοδυναμεί με επιρρηματικό προσδιορισμό του συμπεράσματος (αποτελέσματος) σε σχέση με το ρήμα της κύριας πρότασης (είναι).

ΤΜΗΜΑ Α1, 5ου Γυμνασίου Άσκηση για την Παράθεση και την Επεξήγηση

Άσκηση για την Παράθεση και την Επεξήγηση
(κυκλώστε τη σωστή απάντηση)

1. Εμφανίστηκε ο Γιώργος, ο αδερφός μου.

α) ο αδερφός = παράθεση

β) ο αδερφός = επεξήγηση

2. Ξαφνικά εμφανίστηκε ο ξάδερφός μου, ο Δημήτρης.

α) ο Δημήτρης = παράθεση

β) ο Δημήτρης = επεξήγηση

3. Είναι λάτρης αυτού του αθλήματος, του ποδοσφαίρου.

α) του ποδοσφαίρου = παράθεση

β) του ποδοσφαίρου = επεξήγηση

4. Αυτός φταίει, κύριε, ο Γιάννης.

α) ο Γιάννης = παράθεση

β) ο Γιάννης = επεξήγηση

5. Ο Νίκος είδε την Ελένη, τη συμμαθήτριά του

α) τη συμμαθήτριά = παράθεση

β) τη συμμαθήτριά = επεξήγηση

6. Εγώ και οι γονείς μου είδαμε τον Άμλετ, την ταινία.

α) την ταινία = παράθεση

β) την ταινία = επεξήγηση

ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΗΝ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ ΜΟΥ

ΜΕΡΟΣ ΤΗΣ ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑΣ ΜΟΥ ΒΡΙΣΚΕΤΑΙ ΣΤΗΝ ΕΝΟΤΗΤΑ "ΑΡΘΡΟΓΡΑΦΙΑ".

ΑΠΟΚΡΙΕΣ: Μια αρχαιοελληνική γιορτή με ιδιαίτερα χριστιανικά έθιμα

Ψύχραιμη ματιά

Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]

ΑΠΟΚΡΙΕΣ: Μια αρχαιοελληνική γιορτή με ιδιαίτερα χριστιανικά έθιμα

Η ελληνική Αποκριά έχει τις ρίζες της στην αρχαία Ελλάδα. Συνδέεται µε τη λατρεία του Διονύσου, θεού του κρασιού και των εορτασμών. Η λέξη «Αποκριά» σημαίνει «διακοπή- απομάκρυνση- αποχή από τη βρώση κρέατος»[2]. Πράγματι, αυτή η δημοφιλής παράδοση προέρχεται από τις παγανιστικές τελετουργίες των αρχαίων Ελλήνων και τις γιορτές προς τιμή του Διονύσου, θεού του κρασιού και της ευθυμίας. Οι άνθρωποι μεταμφιέζονταν σε σατύρους ή φορούσαν μάσκες και ξεχύνονταν στους δρόμους και στις γειτονιές συμπεριφερόμενοι «προκλητικά» µε τολμηρές φράσεις και πράξεις[3].

 Αυτή η παράδοση τελικά εξαπλώθηκε και σε άλλα μέρη του κόσμου µέσω της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και την ανακάλυψη του Νέου Κόσμου. Αργότερα, όταν εμφανίστηκε ο Χριστιανισμός, αν και οι άνθρωποι σταμάτησαν να λατρεύουν τους θεούς του Ολύμπου ή άλλες ποικιλόμορφες θεότητες, οι συνήθειες τους να μεταμφιέζονται και να γιορτάζουν στους δρόμους παρέμειναν, αφού αυτές οι παγανιστικές πρακτικές ήταν τόσο βαθιά ριζωμένες που τελικά δεν καταργήθηκαν. Μια φορά τον χρόνο, λοιπόν, τα καρναβάλια αναβιώνουν σε πολλές πόλεις και χωριά και της χώρας µας.

Στην πραγματικότητα, η Αποκριά διαρκεί τρεις εβδομάδες, και ξεκινάει 60 μέρες πριν το Πάσχα. Ονομάζεται Τριώδιο. Η λέξη προέρχεται από το «τρεις ωδές» τους τρεις ύμνους που συνηθίζουμε να λέμε στην εκκλησία. Ξεκινά την πρώτη Κυριακή, του «Τελώνη και Φαρισαίου». Τη δεύτερη Κυριακή, του «Ασώτου Υιού». Η τρίτη και τελευταία Κυριακή της Αποκριάς είναι η «Τυρινή» (τυροφάγου), κατά την οποία οι εορτασμοί και οι εκδηλώσεις φτάνουν στο απόγειο τους. Το τέλος της Αποκριάς σημαίνει την αυγή της επόμενης μέρας: η πρώτη μέρα της Σαρακοστής, που ονομάζεται Καθαρά Δευτέρα.

Κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών, γιορτές και εκδηλώσεις οργανώνονται παντού και οι άνθρωποι- και κυρίως τα παιδιά- διασκεδάζουν πολύ. Ενήλικες και παιδιά μεταμφιέζονται µε αστεία κουστούμια, χορεύουν, τραγουδούν και παρακολουθούν παρελάσεις καρνάβαλων και άλλες δραστηριότητες, που οργανώνονται από τους δήμους όλων σχεδόν των πόλεων της Ελλάδας. Τέλος, κατά τη διάρκεια αυτών των ημερών έχουμε, επιπλέον, και κάποια πολύ ιδιαίτερα έθιμα. Σημειώνω τα σημαντικότερα.

Ψυχοσάββατα: Πηγαίνοντας πίσω στους αρχαίους Έλληνες, αυτή ήταν µια εποχή γιορτής για την αναμονή της άνοιξης. Αυτή η γιορτή περιελάμβανε τελετουργικά αφιερωμένα και στην «νέα ζωή» και στις ψυχές των νεκρών που πίστευαν ότι ανέβαιναν στον «πάνω κόσμο» περίπου την 1^η Μαρτίου. Με την ανατολή του χριστιανισμού η εκκλησία προσπάθησε να υποβιβάσει τις παγανιστικές τελετές και να τις αντικαταστήσει µε χριστιανικές πρακτικές. Για αυτό, κατά την διάρκεια αυτών των ημερών βρίσκουμε τα τρία Ψυχοσάββατα, όπου οι άνθρωποι πηγαίνουν βρασμένο σιτάρι (κόλλυβα) στην εκκλησία και τα μοιράζουν στο εκκλησίασμα μετά τη λειτουργία στη μνήμη των αγαπημένων τους.

Τσικνοπέμπτη: Η Τσικνοπέμπτη είναι µια ετήσια τελετή, της οποίας η αρχή χάνεται μέσα στους αιώνες. Είναι η μέρα που τρώγεται κρέας. Η λέξη Τσικνοπέμπτη προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα» (η μυρωδιά του καμένου ψημένου κρέατος) και «Πέμπτη», και γιορτάζεται την Πέμπτη που είναι 11 μέρες πριν την Καθαρά Δευτέρα. Είναι µια μέρα χαράς αλλά και προετοιμασίας για τους Ελληνορθόδοξους χριστιανούς, καθώς η 40-ήµερη περίοδος της Σαρακοστής, πριν από το Πάσχα, πλησιάζει.

Γαϊτανάκι: Το παλιό έθιμο µε το γαϊτανάκι γίνεται στην κεντρική πλατεία πολλών πόλεων. Είναι ένας χορός, όπου οι χορευτές ντύνονται µε παραδοσιακές στολές και χορεύουν σε κύκλο, κρατώντας πολύχρωμες κορδέλες, οι οποίες στερεώνονται στην κορυφή ενός μακριού κονταριού που βρίσκεται στην μέση του κύκλου. Καθώς χορεύουν, οι κορδέλες τυλίγονται γύρω από το κοντάρι και μετά ξετυλίγονται.

Καθαρά Δευτέρα: Τελικά, το «Τριώδιο» τελειώνει. Είναι η πρώτη μέρα της Σαρακοστής, η Καθαρά Δευτέρα. Οι άνθρωποι μαζεύονται για τους τελευταίους εορτασμούς. Ζωντανή παραδοσιακή μουσική, τραγούδι, χορός, θαλασσινά, ούζο, κρασί. Όλοι είναι καλεσμένοι στη γιορτή. Το παραδοσιακό ψωμί «λαγάνα» είναι διαθέσιμο αυτήν τη μέρα στους φούρνους. Οι άνθρωποι συνήθως πάνε στην εξοχή αυτήν τη μέρα. Εκεί λαμβάνει χώρα ένα ακόμη φαντασμαγορικό έθιμο: το πέταγμα των χαρταετών. Ο ουρανός γεμίζει από πολύχρωμους χαρταετούς, που πετάνε σαν πουλιά και καλωσορίζουν την Άνοιξη…

---

[1]  Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί κάθε Πέμπτη και Κυριακή στην εφημερίδα της Καρδίτσας «Πρωινός Τύπος». (Για τυχόν επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία  κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr).

[2] Η αγγλική λέξη «carnival» προέρχεται από το λατινικό «carnem levare» ή «carnis levamen», που σημαίνει «διακοπή της βρώσης κρέατος».

[3] Εκεί έγκειται, κατά τη γνώμη μου, και η αντίδραση της Εκκλησίας που σε ορισμένες περιπτώσεις φτάνει σε επίσημες δημοσιεύσεις στα Μ.Μ.Ε. «βαρύγδουπων» δελτίων Τύπου. 

Αφιερωμένο σε όσους γεννήθηκαν πριν το 1970 (ίσως και … ακόμη παλιότερα)

Ψύχραιμη ματιά

Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]

Τις μέρες αυτές (των Αποκριών), συνεπικουρούντος του καλού- ακόμη- καιρού, μού δόθηκε η ευκαιρία να κάνω πολλές βόλτες, στρέφοντας την προσοχή μου στη νεολαία και βλέποντας τα ενδιαφέροντα και τους τρόπους διασκέδασής της. Πόσο διαφορετικά είναι όλα αυτά σε σχέση με το παρελθόν! Πόση  μεγάλη διαφορά με τον τρόπο που μεγάλωσαν οι προηγούμενες γενιές …

H αλήθεια είναι ότι δεν ξέρω πώς καταφέραμε και προκόψαμε. Ήμασταν μια γενιά σε αναμονή: περάσαμε την παιδική μας ηλικία περιμένοντας… Δύο ώρες μετά το φαγητό πριν κολυμπήσουμε, δύο ώρες μεσημεριανό ύπνο, για να ξεκουραστούμε, και τις Κυριακές έπρεπε να μείνουμε νηστικοί όλο το πρωί, για να κοινωνήσουμε. Ακόμα και οι πόνοι περνούσαν με την αναμονή.

Οι κούνιες ήταν φτιαγμένες από μέταλλο και είχαν κοφτερές γωνίες. Άλλοτε πάλι ήταν σαρμανίτσες[3]. Μεγαλώνοντας, περνάγαμε ατελείωτες ώρες κατασκευάζοντας σφεντόνες ή τόξα και κοφτερά βέλη (άλλοι πάλι κοφτερές πέτρες), για να είμαστε πανίσχυροι στο «πόλεμο» που γινόταν ανάμεσα στις παιδογειτονιές. Σπάζαμε τα κόκκαλα και τα δόντια μας και ανοίγανε κεφάλια, όταν «παίζαμε πόλεμο» και δεν «έτρεχε τίποτα». Δεν υπήρχε κανένας νόμος, για να τιμωρήσει τους «υπευθύνους». Ήταν κάτι συνηθισμένο για παιδιά και όλα θεραπεύονταν με λίγο ιώδιο ή μερικά ράμματα. Σε περιόδους… «ειρήνης» παίζαμε «μακριά γαϊδούρα» (κι όμως, κανείς μας δεν έπαθε κήλη ή εξάρθρωση!).

Βγαίναμε από το σπίτι τρέχοντας το πρωί, παίζαμε όλη τη μέρα και δεν γυρνούσαμε στο σπίτι παρά μόνο, αφού είχαν ανάψει τα φώτα στους δρόμους. Κανείς δεν μπορούσε να μας βρει. Τότε δεν υπήρχαν κινητά. Τρώγαμε γλυκά και πίναμε αναψυκτικά, αλλά δεν ήμασταν παχύσαρκοι. Ίσως κάποιος από εμάς να ήταν χοντρός και αυτό ήταν όλο. Πίναμε νερό κατευθείαν από τη βρύση, όχι εμφιαλωμένο, και κάποιοι έβαζαν τη μουτσούνα τους πάνω στη βρύση και κανένας μας δεν έπαθε τίποτα. Καμιά φορά κολλάγαμε ψείρες στο σχολείο και οι μητέρες μας το αντιμετώπιζαν άμεσα, πλένοντάς μας το κεφάλι με ζεστό ξίδι!

Δεν είχαμε Playstations, Nintendo 64,  ιδιωτικά κερδοσκοπικά τηλεοπτικά κανάλια (με Survivor ή talent shows), βιντεοταινίες με ήχο surround, υπολογιστές και Ιnternet. Εμείς είχαμε φίλους. Κανονίζαμε να βγούμε μαζί τους και βγαίναμε. Καμιά φορά δεν κανονίζαμε τίποτα, απλώς βγαίναμε στο δρόμο και εκεί συναντιόμασταν, για να μιλήσουμε ή να φλερτάρουμε τα κορίτσια της γειτονιάς. Και τα «ρίχναμε», κυνηγώντας τα, όχι πιάνοντας κουβέντα σε κάποιο chat room και γράφοντας:   ; )  : D  :- )  P>  κ.ά.. Άλλοτε πάλι παίζαμε το παιχνίδι «υπερπαραγωγή»: το κρυφτό. Ξεκινούσε απόγευμα, αφού είχαμε διαβάσει και μας άφηνε η μητέρα να βγούμε στη γειτονιά, και τελείωνε μαζί με τις ειδήσεις της ΕΡΤ, στις 10 το βράδυ!

Παίζαμε ποδόσφαιρο ατελείωτες ώρες… Χάσαμε δεκάδες μπάλες. Άσε που όλοι είχαμε τα γόνατά μας καταχτυπημένα, αλλά δεν μας ένοιαζε! Πηγαίναμε με το ποδήλατο ή περπατώντας μέχρι τα σπίτια των φίλων και τους φωνάζαμε από την πόρτα. Στα σχολικά παιχνίδια συμμετείχαν όλοι και όσοι δεν έπαιρναν μέρος έπρεπε να συμβιβαστούν με την απογοήτευση. Κάποιοι δεν ήταν τόσο καλοί μαθητές όσο άλλοι και έπρεπε να μείνουν στην ίδια τάξη. Δεν υπήρχαν ειδικά τεστ, για να περάσουν όλοι, ούτε γονέας που θα ερχόταν στο σχολείο σαν ταύρος σε υαλοπωλείο, για να ζητήσει το λόγο γιατί ο καθηγητής έβαλε στο παιδί του 15 και όχι 18!!!

Στα νησιά κάνανε διακοπές τρεις μήνες τα καλοκαίρια και περνούσανε ατέλειωτες ώρες στην παραλία, χωρίς αντηλιακή κρέμα με δείκτη προστασίας 30 και χωρίς μαθήματα ιστιοπλοΐας, τένις ή γκολφ. Φτιάχνανε, όμως, φανταστικά κάστρα στην άμμο και ψαρεύαμε με ένα αγκίστρι και μια πετονιά.

Κοντολογίς: Είχαμε επιτυχίες, αποτυχίες, υπευθυνότητα και μέσα από όλα αυτά μάθαμε και ωριμάσαμε, γιατί είχαμε ελευθερία. Αν και εσύ, φίλε μου αναγνώστη, είσαι από τους «παλιούς»… χαίρε! Είχες την τύχη να μεγαλώσεις ως παιδί….

---

[1]  Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί κάθε Πέμπτη και Κυριακή στην εφημερίδα της Καρδίτσας «Πρωινός Τύπος». (Για τυχόν επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία  κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr).

[2] Το κείμενο δημοσιεύτηκε 1^η φορά στις 20/4/2017. Είναι κείμενο μνήμης και ανάμνησης.

[3] Είδος κούνιας. Μικρό ξύλινο φορητό κρεβατάκι, καμωμένο από τρεις κοντόπλατες σανίδες καρφωμένες σε σχήμα σκαφιδιού και στερεωμένες σε δύο τέτοιες κάθετες με στρογγυλή βάση. Εκεί ξαπλώναν  το μικρό, πάντοτε ανάσκελα.

Το ΝΟΜΙΜΟΝ[1] είναι και ΗΘΙΚΟΝ;

Ψύχραιμη ματιά

Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος

Αφόρμηση για το σημερινό κείμενό αποτελούν δύο γεγονότα. Πρώτον, ένα μείζον θέμα επικαιρότητας (υπόθεση Novartis), το οποίο συγγενεύει με ένα άλλο που βγήκε στην επιφάνεια πριν από έξι μήνες (υπόθεση Panama Papers, όπου περίπου 500 ονόματα Ελλήνων φέρονται να κρύβουν τεράστια ποσά αμφίβολης προέλευσης και πάντως μη φορολογήσιμα στη χώρα μας σε «φορολογικούς παραδείσους»). Το δεύτερο είναι πρόσφατη περιπέτεια της συζύγου μου με συγγενικό της πρόσωπο «της κακιάς ώρας», όπου ενώ «βγάζει μάτι» ποιο είναι το σωστό- ηθικό της υπόθεσης, το νόμιμο είναι διαφορετικό. Η γνώμη μου στο θέμα αυτό ταυτίζεται απόλυτα με την άποψη που εξέφρασε σε κείμενό του ο Χρήστος Στεφανάδης (εφ. «Πρώτο Θέμα», 4/4/2015). Στο κείμενό του πρόσθεσα επιπλέον επιχειρήματα.

Το ΝΟΜΙΜΟΝ[1] είναι και ΗΘΙΚΟΝ;

Στις δημοκρατίες οι νόμοι έχουν φτιαχτεί, για να προστατεύουν τις κοινωνίες από συμπεριφορές πολιτών που θα δημιουργούσαν προβλήματα ή θα απειλούσαν ακόμα και την κοινωνική συνοχή. Αντίθετα, οι ηθικές αρχές και αξίες δεν υπάγονται σε νομικά πλαίσια, αλλά είναι προσωπική υπόθεση και τρόπος ζωής του καθενός. 

Ένα καίριο και διαχρονικό ερώτημα που τίθεται είναι αν το νόμιμον[2] είναι και ηθικό. Η απάντηση είναι ότι το ηθικό μπορεί να περιλαμβάνει το νόμιμο, αλλά είναι κάτι πολύ περισσότερο και ευρύτερο, αφού έχει άμεση σχέση με την ιδιαίτερη ψυχική δομή του κάθε ανθρώπου.  Ένα παράδειγμα: ένας νομοταγής πολίτης δεν κλέβει, επειδή φοβάται την τιμωρία που προβλέπεται από τον νόμο. Ένας ηθικός πολίτης, όμως, δεν κλέβει επειδή πιστεύει ότι η κλοπή δεν είναι καλό. Δεύτερο παράδειγμα: μπορεί να είναι ηθικά αποδοκιμαστέα πράξη, η έξωση ενός ενοικιαστή με παιδιά που δεν πληρώνει το αντίτιμο του ενοικίου στον ιδιοκτήτη, όμως σύμφωνα με το Δίκαιο είναι ορθή. Επομένως, το ιδανικό θα ήταν το Δίκαιο να συμβαδίζει με τη λεγόμενη «Κοινωνική Ηθική» και οπωσδήποτε,  ο σκοπός του Δικαίου επιτυγχάνεται με τον καλύτερο δυνατό τρόπο, όταν επιτυγχάνεται η ευρύτερη δυνατή κοινωνική συναίνεση.

Όσον αφορά τώρα στην πολιτική ηθική, εδώ το θέμα είναι πολύ πιο σοβαρό, επειδή η ενασχόληση με την πολιτική είναι μια υποχρέωση που δεν επιβάλλεται σε κανέναν πολίτη αλλά- υποτίθεται- αναλαμβάνεται εθελοντικά!

Η περίπτωση της Novartis, που είναι στην επικαιρότητα, αφορά πρώην πρωθυπουργούς και υπουργούς (νυν βουλευτές), πολύ προβεβλημένος από τα ΜΜΕ, οι οποίοι ελέγχονται από μερίδα του Τύπου και από την κυβέρνηση για τις πολιτικές ή επαγγελματικές δραστηριότητές τους[3] που έχουν σχέση με την πολιτική τους δράση. Οργισμένοι απαντούν ότι όλες οι δραστηριότητές του έγιναν στα πλαίσια της νομιμότητας. Πράγματι, ένας νομοταγής πολιτικός φροντίζει να προσαρμόσει τις δραστηριότητές του στα νομικά και συνταγματικά πλαίσια που τις ορίζουν. Ένας ηθικός πολιτικός, όμως, δρα κατά τέτοιο τρόπο ώστε, πέρα από τους νόμους και το Σύνταγμα, η δράση του να είναι σε αρμονία με το περί δικαίου αίσθημα του Λαού!

Γιατί ηθική, κατά τον μεγάλο φιλόσοφο Καντ, είναι αυτή που, αν γινόταν ηθικός νόμος για όλη την ανθρωπότητα, θα δημιουργούσε την ιδανική κοινωνία. Και στο ερώτημα εάν η ηθική διδάσκεται, την απάντηση τη δίνει ο Αριστοτέλης[4] που έγραψε: «Έχουμε τις αρετές, επειδή τις έχουμε ήδη εφαρμόσει στην πράξη, όπως γίνεται με όλες τις τέχνες. Γιατί αυτά που πρέπει να τα μάθεις, για να τα κάνεις, τα μαθαίνεις κάνοντάς τα, όπως γίνεσαι οικοδόμος χτίζοντας οικοδομές και κιθαριστής παίζοντας κιθάρα. Με τον ίδιο τρόπο γινόμαστε δίκαιοι κάνοντας δίκαιες πράξεις, σώφρονες κάνοντας σώφρονες πράξεις και γενναίοι κάνοντας γενναίες πράξεις».

---

[1] Μου αρέσει να γράφω τη συγκεκριμένη λέξη στον αρχαίο της τύπο, γιατί έτσι διαβάζεται κατάιδια και από το τέλος προς την αρχή.

[2] Μου αρέσει να γράφω τη συγκεκριμένη λέξη στον αρχαίο της τύπο, γιατί έτσι διαβάζεται κατάιδια και από το τέλος προς την αρχή.

[3] Στην περίπτωση της συζύγου του πρώην υπουργού Οικονομικών, νυν διοικητή της Τράπεζας της Ελλάδας, κ. Στουρνάρα.

[4] ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΟΥΣ «ΗΘΙΚΑ ΝΙΚΟΜΑΧΕΙΑ», 1103a14–1107a26: Η ἠθική αρετή.