Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]
Άνοια και ανθρώπινη κατάπτωση
(Β’ Μέρος: Επιστημονικός
νους και το πολυδιάστατο θέμα της ευθανασίας)
Η πρόοδος στην
ιατρική επιστήμη έχει συμβάλει ριζικά στη θεραπεία πολλών ασθενειών, αλλά
παράλληλα έχει επιτρέψει στην Ιατρική και τους κοινωνούς της, τους γιατρούς να
κρατάνε στη ζωή για μήνες ή για χρόνια βαριά αρρώστους ή και ανθρώπους σε
κωματώδη κατάσταση. Ιατρικά μηχανήματα μπορούν πλέον να αναπαραγάγουν πολλές
λειτουργίες τις οποίες το σώμα δεν μπορεί πια να εκτελέσει, όπως η αναπνοή, η
κυκλοφορία του αίματος, η ενούρηση και η αφόδευση.
Ας ρίξουμε και
μια ματιά τώρα στο ελληνικό και διεθνές πλαίσιο αυτής της εμπειρίας. Ο
«Economist», ένα εβδομαδιαίο περιοδικό με έδρα το Λονδίνο, δημοσίευσε πέρσι μια
μελέτη με τίτλο «Δείκτης Ποιότητας Θανάτου». Στην έκθεση αξιολογείται η
παρηγορητική φροντίδα -με βάση την ποιότητα ζωής των ασθενών που πάσχουν από
ανίατες αρρώστιες και των οικογενειών τους- σε 80 χώρες, που καλύπτουν το 91%
του παγκόσμιου πληθυσμού ηλικίας άνω των 65 ετών. Το Ηνωμένο Βασίλειο έρχεται
πρώτο, με την Αυστραλία και τη Νέα Ζηλανδία ν' ακολουθούν στη δεύτερη και τρίτη
θέση. Οι πλουσιότερες χώρες της Δυτικής Ευρώπης, της Βόρειας Αμερικής και της
Ασίας/Ειρηνικού βρίσκονται στην κορυφή της λίστας.
Οι κύριοι
λόγοι για την επιτυχία της Μεγάλης Βρετανίας είναι «η πολιτική διευρυμένης
ένταξης της παρηγορητικής φροντίδας στο Εθνικό Σύστημα Υγείας», λέει η έκθεση,
«και ένα ισχυρό κίνημα hospice», τα οποία είναι κέντρα ανακούφισης ηλικιωμένων
και άλλων που δεν έχουν πολύ χρόνο ζωής. Ωστόσο, η μελέτη επισημαίνει πολλές
ελλείψεις, ακόμα και στην περίπτωση της πρωτοπόρου Αγγλίας. Ενώ ο μέσος όρος
ζωής αυξάνεται και «όλο και πιο πολλοί άνθρωποι ζουν περισσότερο», τονίζει η
έκθεση, «η ποιότητα της υγείας τους δεν είναι πάντα καλή». Πολλοί υποφέρουν
αφάνταστα και βρίσκουν βασανιστικό θάνατο αδικαιολόγητα.
Η Ελλάδα
κατέχει την 56η θέση, αναφέρει ο «Economist», δηλαδή κατατάσσεται στο τελευταίο
30% παγκοσμίως. Είναι σε χαμηλή θέση ανάμεσα στις χώρες μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης,
μόλις τέταρτη από το τέλος μεταξύ των 27 ευρωπαϊκών χωρών που εξετάζει η
μελέτη, ξεπερνώντας μόνο τη Βουλγαρία, τη Ρουμανία και την Ουκρανία!
Σύμφωνα με την
έκθεση, οι λόγοι γι' αυτή την κατάσταση συμπεριλαμβάνουν την έλλειψη
ανακουφιστικής φροντίδας στα νοσοκομεία, αλλά και στο σπίτι, που καλύπτεται από
υγειονομικό ταμείο, το μικρό σε αριθμό προσωπικό εκπαιδευμένο σε αυτού του
είδους την περίθαλψη και η περιορισμένη πρόσβαση σε παυσίπονα, όπως η μορφίνη
εξαιτίας «νόμων, γραφειοκρατικών κωλυμάτων και προκαταλήψεων». Τέλος, σύμφωνα
με την Ελληνική Εταιρεία Ανακούφισης Πόνου και Παρηγορητικής Φροντίδας, δεν
υπάρχει ούτε ένα κέντρο hospice στη χώρα. Εξάλλου, το γεγονός ότι ο όρος
hospice δεν έχει αντίστοιχη μετάφραση στα ελληνικά είναι ενδεικτικό αυτής της
ανεπάρκειας.
Ωστόσο,
εκεί που η πορεία της ζωής δείχνει μη αναστρέψιμη απαιτείται ο καθαρός
επιστημονικός νους, που με αντικειμενικότητα, υπευθυνότητα και σεβασμό θα
μελετήσει το πολυδιάστατο θέμα της ευθανασίας και θα αποφανθεί. Κράτη στα οποία
επιτρέπεται η υπό όρους ευθανασία είναι η Αυστραλία, η Ιαπωνία, η Γερμανία, η
Δανία, η Σουηδία, το Βέλγιο, η Ολλανδία, η Ελβετία, η Κίνα και κάποιες
πολιτείες των ΗΠΑ. «Διαθήκες εν ζωή» και πληρεξούσια έχουν πλέον νομική ισχύ σε
ορισμένες χώρες, ώστε να προσδιορίζουν την ιατρική περίθαλψη που επιθυμεί ή όχι
να έχει ο ασθενής, σε περίπτωση που χάσει την επικοινωνία με το περιβάλλον.
Στην
Ελλάδα, όπως και στις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες δεν υπάρχει εξειδικευμένη
νομοθεσία, συνεπώς το αξιόποινο της ευθανασίας κρίνεται με βάση τους γενικούς
κανόνες για την ανθρωποκτονία με δόλο και τη συμμετοχή σε αυτοκτονία. Πιστεύω,
όμως, πως, έφόσον η σύγχρονη ιατρική τεχνολογία
αποδεικνύει ότι δεν υπάρχει ελπίδα επανόδου στη ζωή, τότε δικαιούται ο γιατρός
να θυσιάσει το απειροελάχιστο ποσοστό των ανθρώπων, που ουσιαστικά «ανασταίνονται»,
σε σχέση με το συντριπτικό ποσοστό των ανθρώπων που υποφέρουν και ευτελίζονται
πάνω στο κρεβάτι του πόνου.
Καταβάθος, όλοι πιστεύω γνωρίζουμε πως το θέμα της ευθανασίας είναι
καθαρά ηθικο-φιλοσοφικό. Όμως, οι σημερινές κοινωνίες με τις συγκεκριμένες
δυνατότητες και αδυναμίες που έχουν δεν είναι δυνατόν ακόμη να το αποδεχθούν.
[1] Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ
αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη και Σάββατο στην εφημερίδα της Καρδίτσας «Πρωινός
Τύπος». (Για τυχόν επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr)
Share this
