Ψύχραιμη ματιά
Επιμέλεια:Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]
Σ’ αυτή τη φόρμουλα η εγκληματικότητα είναι αναπόφευκτη συνέπεια…
Η εγκληματικότητα ως ένα σημαντικό κοινωνικό πρόβλημα συνοδεύει
τον άνθρωπο από την εποχή της εμφάνισης του στον πλανήτη.
Ο Κάιν σκότωσε τον αδελφό του Άβελ, γράφει η Βίβλος, τονίζοντας μ’ αυτόν τον
τρόπο και την αρχέγονη καταγωγή του φαινομένου. Καθημερινά πληροφορούμαστε από
τα μέσα μαζικής ενημέρωσης[2]
για εγκληματικές πράξεις.
Το πρόβλημα γίνεται πιο ανησυχητικό, επειδή σε τέτοιου είδους
ενέργειες πρωτοστατούν όλο και περισσότεροι άνθρωποι.
Η κοινωνική τάξη, το επάγγελμα, το φύλο ή η ηλικία τους δεν έχει κανένα
γνώρισμα. Για του λόγου το αληθές στην πρόσφατη απαγωγή (του επιχειρηματία
Μιχάλη Λεμπιδάκη), που συντάραξε το πανελλήνιο, συμμετείχαν- μεταξύ πολλών άλλων
- ένας πρώην υπάλληλος του, ένας κτηνοτρόφος, ένας μεσίτης, ένας έμπορος
μεταχειρισμένων αυτοκινήτων, ένας ιδιοκτήτης στριπτιζάδικου και ένας γνώριμος
των αστυνομικών αρχών από την απαγωγή ενός άλλου επιχειρηματία![3]
Τι σχέση είχε όλος αυτός ο συρφετός που έδρασε ομαδικά; Κανείς δεν ξέρει…
Συγκρίνοντας το
παρόν με το παρελθόν, διαπιστώνουμε πως δεν έχει αυξηθεί μόνο η συχνότητα αυτών
των φαινομένων, αλλά έχει μεταβληθεί και η «ποιότητά» τους[4]:
Το έγκλημα γίνεται όλο και περισσότερο
στυγνό, απάνθρωπο, αναίτιο. Η κλοπή, για παράδειγμα, του παρελθόντος
εξελίχτηκε σε ένοπλη ληστεία συνοδευόμενη πολλές φορές από ξυλοδαρμούς ή ψυχρές
εκτελέσεις των θυμάτων τους. «Ποιοτική», επίσης, διαφοροποίηση είναι και η
οργάνωση που παρατηρείται. Ο όρος «οργανωμένο έγκλημα», που ακούγεται συχνά
στις μέρες μας, δείχνει αυτήν τη διαφοροποίηση.
Το οργανωμένο έγκλημα στις πιο επικίνδυνες μορφές του λειτουργεί
σαν μια οικονομική επιχείρηση, με βασικό στόχο
την απόκτηση περιουσιακών ωφελημάτων από την εγκληματική δράση που αναπτύσσεται[5].
Στις περισσότερες των περιπτώσεων, οι εγκληματικές ομάδες είναι άρτια
δομημένες και εμφανίζουν στην οργανωτική δομή τους κάποια ιεραρχία:
· Υπάρχουν
αρχηγικά μέλη.
· Υπάρχουν
ηγετικά μέλη, τα οποία είναι επιφορτισμένα με την επιτήρηση και τον έλεγχο των
δραστηριοτήτων της ομάδας.
· Υπάρχουν
εξειδικευμένα μέλη για την διεκπεραίωση ειδικών και επικίνδυνων αποστολών.
Τέλος,
· Υπάρχουν
απλά μέλη που κάνουν τις απλές διεκπεραιώσεις (τσιλιαδόροι, μεταφορείς
επιστολών κ.τ.λ.).
Πάντως, οι διαστάσεις που έχει πάρει το φαινόμενο
της εγκληματικότητας, φίλοι μου, και ο ρυθμός κλιμάκωσης του απειλεί τη συνοχή
της κοινωνίας. Δεν είναι μόνο οι υλικές επιπτώσεις και τα ανθρώπινα θύματα
που συνεχώς αυξάνονται. Είναι κυρίως η δημιουργία φόβου και αισθημάτων
ανασφάλειας και αβεβαιότητας που εισπράττει καθημερινά ο σύγχρονος πολίτης. Όμως,
η ανησυχία και ο φόβος, η καχυποψία και η αβεβαιότητα φθείρουν τις ανθρώπινες
σχέσεις, τις αξίες και γενικά την ανθρώπινη ύπαρξη.
Η αναζήτηση λύσεων στο
πρόβλημα της εγκληματικότητας περνάει κυρίως μέσα από την εξάλειψη των αιτιών. Και ως καλύτερη κίνηση θεωρώ, όπως θα ’λεγε
και ο μεγάλος δάσκαλος Ευάγγελος Παπανούτσος, τον εξοπλισμό των νέων με ηθικές
αξίες και ιδανικά. Αυτό πρέπει να είναι το κυρίαρχο μέλημα των φορέων
κοινωνικοποίησης (Οικογένειας, Σχολείου, Κράτους, Εκκλησίας). Για να
επιτευχθεί, όμως, ο εξοπλισμός των νέων με ηθικές αξίες είναι ανάγκη να
αντικατασταθεί το κυρίαρχο πρότυπο της σύγχρονης κοινωνίας που είναι ο «οικονομικός-
καταναλωτικός άνθρωπος». Όπως παρατηρεί ο Έριχ Φρομ «Οι σύγχρονοι καταναλωτές
αναγνωρίζουν τον εαυτό τους στη φόρμουλα: είμαι = ό,τι έχω και ό,τι καταναλώνω».
Σ’ αυτή, όμως, τη
φόρμουλα δεν υπάρχουν περιθώρια για ηθικές αξίες και φραγμούς, οπότε
εγκληματικότητα είναι αναπόφευκτη συνέπεια…
Share this
