Καυγάδες γονιών και η πολλαπλή επίδρασή τους στα παιδιά

Ψύχραιμη ματιά

Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος

 

Καυγάδες γονιών και η πολλαπλή επίδρασή τους στα παιδιά

 

Το θέαμα είναι σχεδόν καθημερινό, φίλοι μου. Και δε μιλώ μόνο για όσα διαβάζουμε στον Τύπο για κακοποίηση γυναικών ή παιδιών μέσα σε πολλές οικογένειες. Μιλώ και για αντίστοιχες σκηνές που λαμβάνουν χώρα ακόμη και στο δρόμο. Γονείς να λογομαχούν έντονα με λόγια προσβλητικά και μικρά παιδιά να στέκονται δίπλα τους αμήχανα. Άραγε, αυτοί οι ενήλικες άνθρωποι, είναι δύσκολο να αντιληφθούν πως οι έντονες συγκρούσεις τους επηρεάζουν άμεσα τη ψυχολογία και τη συναισθηματική κατάσταση των παιδιών τους;

Οι επαναλαμβανόμενοι τσακωμοί, χαράσσονται βαθιά στη μνήμη των παιδιών και καλλιεργούν σταδιακά συναισθήματα φόβου και ανασφάλειας, που πολλές φορές τους ακολουθούν για μια ζωή. Πολύ συχνά, επίσης, σχηματίζονται μέσα του έντονα συναισθήματα ενοχής, καθώς το παιδί θεωρεί υπεύθυνο τον εαυτό του για τις εντάσεις που δημιουργούνται. Μπαίνει στη διαδικασία να αυτοενοχοποιείται, και ενίοτε αποδίδει τους τσακωμούς των γονιών του σε μια δική του άσχημη συμπεριφορά. Αυτή η λαθεμένη άποψη με την σειρά της οδηγεί στη μειωμένη αυτοεκτίμησή του.

Το χειρότερο είναι πως, μεγαλώνοντας σε ένα τέτοιο περιβάλλον, δεν είναι καθόλου απίθανο το παιδί να εμφανίσει μια αντίστοιχα επιθετική και αντικοινωνική συμπεριφορά προς τους φίλους και τους συμμαθητές, προσπαθώντας πολλές φορές να τραβήξει την προσοχή τους και, επιπλέον, μέσω αυτής της συμπεριφοράς μπορεί να βρίσκει έναν τρόπο να εξωτερικεύει την ένταση που βιώνει μέσα στο σπίτι του.

Ας δούμε τώρα μια άλλη πτυχή του θέματος: Το ένστικτο των γονιών για φροντίδα του παιδιού τους είναι γνωστό και αδιαμφισβήτητο. Λιγότερο γνωστό είναι ότι και τα παιδιά προσπαθούν συχνά να «φροντίσουν» τους γονείς τους. Ενδείξεις αυτής της προσπάθειας φαίνονται από πολύ νωρίς στη ζωή ενός παιδιού.

Στην προσπάθειά του να προστατεύσει τον γονιό, το παιδί, ασυνείδητα, αναλαμβάνει πολλαπλούς «ρόλους». Ενδεικτικά σημειώνω τους παρακάτω.

α) Σε κάποιες οικογένειες το παιδί γίνεται ο στενός φίλος, ο σύντροφος του ενός γονέα, καλύπτοντας το κενό που αφήνει η απουσία, φυσική ή συναισθηματική, του άλλου γονέα. Κλασικό- και συνηθισμένο θα ’λεγα- παράδειγμα η μητέρα που στηρίζεται συναισθηματικά στην ανήλικη κόρη της, της μιλάει εκτενώς για τα προβλήματά της, ζητάει τη συμβουλή, αποζητάει τη συντροφιά της, για να ανακουφίσει τη μοναξιά που νιώθει, καθώς δεν έχει φίλες και ο σύζυγος είναι απόμακρος.

β) Σε άλλες πάλι οικογένειες ο γιος έχει αναλάβει το ρόλο του συμμάχου της μητέρας στις διαμάχες που έχει με τον άνδρα της, κάτι που αναπόφευκτα δημιουργεί απόσταση και ανταγωνισμό ανάμεσα σε γιο και πατέρα. Συνηθέστερη είναι η πρακτική φροντίδα που προσφέρει το παιδί στους γονείς του, όταν ο γονιός υποφέρει από ψυχικά προβλήματα (όταν λόγω χάρη κάποιος γονέας είναι αλκοολικός ή καταθλιπτικός).

γ) Σε κάποιες οικογένειες η «φροντίδα» των γονιών γίνεται με πιο «πλάγιους»- και δυστυχώς δυσάρεστους- τρόπους. Τυπική είναι η περίπτωση του παιδιού που αναπτύσσει ψυχικά προβλήματα ή προβλήματα συμπεριφοράς. Είναι μια ασύνειδη προσπάθειά του να διατηρήσει τη συνοχή της οικογένειας, συνοχή που απειλείται από την παγερή απόσταση ή αντιπαλότητα των γονιών. Έτσι, έστω και για λίγο η ρήξη στην οικογένεια έχει αποφευχθεί… 

Συμπερασματικά, οι έντονες συγκρούσεις μεταξύ των γονιών- σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό- στιγματίσουν τη ζωή ενός παιδιού και επηρεάζουν άμεσα την ψυχοσύνθεσή του. Ωστόσο, ας μην ξεχνάμε ότι οι γονείς δεν παύουν να είναι άνθρωποι με συναισθήματα και ανάγκες. Είναι, λοιπόν, λογικό να έχουν διαφωνίες και να θέλουν να τις λύσουν. Απόλυτα λογικό είναι επίσης να νιώσουν πολλές φορές έντονα συναισθήματα θυμού. Το θέμα όμως είναι πως αυτός θα εκφραστεί.

Share this

Βασίλης Αλεξίου