Ψύχραιμη Ματιά
Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος [1]
Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με
Αναπηρία (3 Δεκεμβρίου) θεσπίστηκε και τηρείται παγκόσμια από τα Ηνωμένα Έθνη
το 1992. Εορτάζεται σε όλον τον Πλανήτη, προωθώντας την κατανόηση σε θέματα
αναπηρίας και την κινητοποίηση υπέρ των δικαιωμάτων αξιοπρέπειας και ευημερίας
των ατόμων με αναπηρία.
Και στο ζήτημα αυτό ο ρόλος των Μ.Μ.Ε. μπορεί- και πρέπει- να ’ναι
καταλυτικός
Άτομα με
ειδικές ανάγκες θεωρούνται οι πολίτες εκείνοι που έχουν σημαντική δυσκολία
μάθησης και προσαρμογής εξαιτίας σωματικών, διανοητικών, ψυχολογικών,
συναισθηματικών και κοινωνικών ιδιαιτεροτήτων. Στα άτομα αυτά περιλαμβάνονται όσοι
έχουν νοητική ανεπάρκεια ή ανωριμότητα, όσοι έχουν ιδιαίτερα σοβαρά προβλήματα
όρασης ή ακοής, όσοι έχουν νευρολογικά ή ορθοπεδικά ελαττώματα ή προβλήματα
υγείας.
Εκτός από τους
περιορισμούς που ούτως ή άλλως θέτει η αναπηρία τους, τα άτομα με ειδικές
ανάγκες έχουν να αντιμετωπίσουν και πολλά άλλα προβλήματα, που σχετίζονται τόσο
με την προσαρμογή τους και με την αποδοχή τους από την κοινωνία, όσο και με την
αποδοχή εκ μέρους τους της ίδιας της εικόνας τους και του είδους της αναπηρίας
τους. Διότι είναι προφανές πως η πραγματικότητα της αναπηρίας είναι και για
τους ίδιους τρομακτική και η αποδοχή του εαυτού τους ως «άτομα με ειδικές
ανάγκες» είναι μια διαδικασία μακρόχρονη και επώδυνη. Το ναρκισσιστικό πλήγμα
που συνεπάγεται μια τέτοια αποδοχή μπορεί να οδηγήσει στην αυτοαπομόνωση ή στην
οργάνωση της καθημερινότητάς τους με το μειονέκτημά τους στο επίκεντρο τόσο της
δικής τους ζωής όσο και του περιβάλλοντός τους. Ως αποτέλεσμα, μπορούν να
εμφανίζουν εξάρτηση, παθητικότητα, χαμηλή αυτοεκτίμηση και έλλειψη
ενδιαφέροντος.
Βέβαια, εδώ
και δεκαετίες οργανώσεις και σωματεία δίνουν έναν συνεπή αγώνα για τα άτομα με
αναπηρία. Ωστόσο, είναι διάχυτη η αίσθηση ότι υφίσταται ένας λιγότερο ή
περισσότερο συνειδητός αποκλεισμός. Ειδικά στα Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης (Μ.Μ.Ε.),
αν και φαίνεται ότι γνωστοποιούνται οι ανάγκες και τα προβλήματά τους, τελικά
τα άτομα αυτά ποτέ δεν έρχονται στο επίκεντρο του δημόσιου προβληματισμού.
Αντίθετα, η αλήθεια είναι ότι έτσι, όπως παρουσιάζονται από τα Μ.Μ.Ε., η
αναπηρία θεωρείται πάντοτε συνώνυμο της αδυναμίας και της πλήρους- ή μερικής- ανικανότητας.
Στην πράξη
αντιμετωπίζουμε κάποιον ανάπηρο σαν να είναι ολικά ανάπηρος, ασχέτως αν η ανεπάρκειά
του σχετίζεται με συγκεκριμένες λειτουργίες που δεν μπορεί να πραγματοποιήσει.
Δυστυχώς, και τα Μ.Μ.Ε. δεν έχουν αλλάξει σε σημαντικό βαθμό τον τρόπο με τον
οποίο αντιμετωπίζουν τα άτομα με αναπηρία. Αν θυμηθούμε το πώς προβάλλονται τα
θέματα των αναπήρων από τις ειδήσεις και τις εφημερίδες, θα αντιληφθούμε το πώς
αναπαράγονται και τα φαινόμενα περιθωριοποίησης και στιγματισμού. Ακόμα και
όταν γίνεται δημόσια αναφορά σε περιπτώσεις ανθρώπων με αναπηρία, η λύπη είναι
αυτή που προβάλλεται συνειδητά ή ασυνείδητα.
Το βλέπουμε
στις ειδήσεις της τηλεόρασης, στις περιπτώσεις ενός ανθρώπου που είναι ανάπηρος
και προσπαθεί να κερδίσει τη ζωή του. Ενώ επιβραβεύουμε το σθένος του, παρά το
πρόβλημα του, το μήνυμα που διαπερνά την είδηση δεν αφορά στην ουσία τον
ανάπηρο αλλά τους υπόλοιπους, τους «φυσιολογικούς». Το μήνυμα που λαμβάνουμε
είναι «κοίταξε, ο άνθρωπος αυτός παρά το πρόβλημα που έχει δείχνει τέτοια
δύναμη και τέτοιο κουράγιο και μετά λέω πως εγώ έχω προβλήματα!». Δηλαδή πάλι
στον εαυτό μας απευθυνόμαστε!
Γι’ αυτό ο
ρόλος των Μ.Μ.Ε. είναι καταλυτικός. Ειδικά σε τέτοια θέματα έχουν χρέος να
αποδείξουν ότι ο σκοπός της ύπαρξής τους είναι πρώτα απ’ όλα κοινωνικός και
δευτερευόντως επιχειρηματικός. Αυτή νομίζω ότι είναι και η πιο σημαντική ευθύνη
που έχουν και δεν είναι ιδιαίτερα δύσκολο να το πράξουν, με πρώτη κίνηση-
μεταξύ άλλων- να εντάξουν στα προγράμματά τους ανθρώπους με αναπηρία που
συμβιώνουν αρμονικά με τους άλλους ανθρώπους.
[1] Ο κ. ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη και
Σάββατο στην εφημερίδα της Καρδίτσας «Πρωινός Τύπος». (Για τυχόν επισημάνσεις,
παρατηρήσεις, επικοινωνία κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr)
Share this
