Οι αποτελεσματικές προτάσεις
Αποτελεσματικές λέγονται οι δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις που
δηλώνουν τις συνέπειες ή το αποτέλεσμα της πρότασης την οποία προσδιορίζουν και
από την οποία εξαρτώνται.
Εισάγονται:
με τους αποτελεσματικούς συνδέσμους ώστε, που
και με την εκφράση ώστε να.
π.χ.
● Μιλάει πολύ
σιγά, ώστε μόλις ακούγεται.
● Ήταν τόσο
σπάταλος, που έμεινε απένταρος.
● Ο
καλλιτέχνης μεταχειρίζεται τεχνάσματα, ώστε να υπερπηδήσει τα
εμπόδια της ύλης.
Μερικές φορές ο σύνδεσμος ώστε μπορεί
να βρίσκεται στην αρχή περιόδου και τότε εισάγει κύρια πρόταση, π.χ.
● Αύριο το πρωί φεύγουμε.
Ώστε
(=Λοιπόν) το
πήρατε απόφαση;
Εκφέρονται:
Όσες εισάγονται με τους συνδέσμους ώστε και που και
δηλώνουν πραγματικό αποτέλεσμα, εκφέρονται με οριστική.
Οι υποθετικές προτάσεις
Υποθετικές λέγονται οι δευτερεύουσες επιρρηματικές
προτάσεις που περιέχουν την προϋπόθεση που πρέπει να ισχύει για να γίνει αυτό
που δηλώνει η πρόταση από την οποία εξαρτώνται και την οποία προσδιορίζουν.
Εισάγονται:
με τον υποθετικό σύνδεσμο αν, (εάν),
ή και με τους χρονικούς συνδέσμους σαν, άμα
π.χ.
● Αν φύγεις εσύ, θα φύγω
κι εγώ.
● Σαν χάσει ο άνθρωπος
την τιμή, τι τη θέλει τη ζωή.
● Άμα δε διαβάσεις τα
μαθήματά σου, δε θα πάμε πουθενά .
● Να μην το έβλεπα ο
ίδιος, δε θα το πίστευα.
Υπόθεση -
απόδοση > υποθετικός λόγος
Η υποθετική πρόταση λέγεται
και υπόθεση, ενώ η πρόταση που προσδιορίζεται από αυτήν
λέγεται απόδοση. Και οι δύο μαζί λέγονται υποθετικός λόγος.
|
Αν φύγεις εσύ,
|
θα φύγω κι εγώ.
|
|
υπόθεση
|
απόδοση
|
|
Υποθετικός Λόγος
|
|
Σε παλαιότερα συντακτικά οι
υποθετικοί λόγοι ανάλογα με τη σημασία τους διακρίνονται σε έξι είδη:
|
είδος
|
δηλώνει
|
|
α' είδος
|
το πραγματικό
|
|
β' είδος
|
το αντίθετο του
πραγματικού
|
|
γ' είδος
|
απλή σκέψη
|
|
δ' είδος
|
το προσδοκώμενο
|
|
ε' είδος
|
το αορίστως
επαναλαμβανόμενο
|
Σύντομη παρουσίασή των υποθετικών λόγων
α' είδος, το
πραγματικό
Στο α' είδος η υπόθεση θεωρείται ως
κάτι πραγματικό.
●Αν θέλει, μπορεί να τα έχει όλα.
●Αν θα πας εσύ, θα πάω κι εγώ.
Η υπόθεση εκφέρεται με Οριστική Ενεστώτα
και η απόδοση σε οποιαδήποτε έγκλιση.
β' είδος, το
αντίθετο του πραγματικού
Στο β' είδος η υπόθεση θεωρείται ως κάτι
αντίθετο του πραγματικού, κάτι που δεν έγινε ή δε γίνεται ποτέ.
● Αν με άκουγες, τώρα δε θα υπέφερες.
● Αν δεν ερχόσουν, θα έβγαινα να σε
ψάξω.
Η υπόθεση εκφέρεται με Οριστική Παρατατικού
ή Υπερσυντέλικου (ποτέ αόριστου) και η απόδοση με δυνητική (=θα) έγκλιση
● Καρφίτσα να έριχνες, δε θα
έπεφτε.
γ' είδος,
απλή σκέψη
Στο γ' είδος η υπόθεση θεωρείται ως απλή
σκέψη, χωρίς να
εξετάζεται αν πρόκειται ή μπορεί να πραγματοποιηθεί ή όχι.
● Αν δούλευες περισσότερο, θα
πλούτιζες.
● Αν δεν έβρεχε, θα πηγαίναμε
εκδρομή.
Η υπόθεση εκφέρεται με οριστική
παρατατικού και η απόδοση με δυνητική οριστική.
Η απόδοση σπανιότερα εκφέρεται και με απλό
παρατατικό, ιδιαίτερα όταν η υπόθεση εισάγεται με το να και όχι με το αν.
(όπως και στο β' είδος)
● Στο πανεπιστήμιο ήσουν, αν διάβαζες
περισσότερο.
δ' είδος, το
προσδοκώμενο
Στο δ' είδος η υπόθεση θεωρείται ως κάτι
το προσδοκώμενο ή ενδεχόμενο να γίνει.
● Αν σας το πω, θα γελάσετε.
● Αν τον ξαναδείς, γράψε μου.
● Αν ως το καλοκαίρι δεν έχεις πάρει το
δίπλωμα, μην περιμένεις τίποτα από μένα.
Η υπόθεση εκφέρεται με υποτακτική αορίστου
(σπάνια παρακειμένου) και η απόδοση κανονικά σε οριστική μέλλοντα ή σε
προστακτική ή με κάποια έκφραση με μελλοντική σημασία.
ε' είδος, το
αορίστως επαναλαμβανόμενο
Στο ε΄ είδος
η υπόθεση θεωρείται ως κάτι το αορίστως επαναλαμβανόμενο σε οποιαδήποτε χρονική
περίοδο (παρελθόν, παρόν, μέλλον).
● Αν δε βρέξεις τα πόδια σου, ψάρι
δεν τρως.
● Αν χάσει ο άνθρωπος την τιμή του,
τι τη θέλει τη ζωή του.
Η υπόθεση εκφέρεται με υποτακτική αορίστου
(σπάνια ενεστώτα ή παρακειμένου) και η απόδοση σε οριστική ενεστώτα.
Εργασία στις Δευτερεύουσες Επιρρηματικές
Προτάσεις
Γ1 5ου Γυμνασίου ΤΕΤΑΡΤΗ 20 και 27
Μαΐου 2020
Να εντοπίσετε στις παρακάτω περιόδους τις
δευτερεύουσες επιρρηματικές προτάσεις, να τις χαρακτηρίσεις (τι είδους είναι η
καθεμιά), με ποιο σύνδεσμο εισάγονται και τι επιρρηματική σχέση έχουν με το
ρήμα της κύριας πρότασης.
1.
Θύμωσε, επειδή του μίλησαν άσχημα.
2.
Αν πάω στην Καβάλα, θα επισκεφτώ οπωσδήποτε και τους
Φιλίππους.
3.
Έτρεχε, για να μη χάσει το τρένο.
4.
Έπρεπε να ήσουν
εκεί, για να τον έβλεπες.
5.
Είναι τόσο σκληρός, ώστε τίποτε δε θα τον
συγκινούσε.
6.
Η νεράιδα λυπόταν, γιατί δεν ήταν όμορφη.
7.
Αν άκουε τον πατέρα του, θα ήταν σήμερα σπουδαίος άνθρωπος.
Share this
