Ψύχραιμη ματιά
Επιμέλεια: Βασίλης Αλεξίου, Φιλόλογος
Το ψυχικό τραύμα δεν μπορεί να εξαλειφθεί, μπορεί όμως
να μαλακώσει![1]
Η προηγούμενη εμπειρία από το ξέσπασμα ιογενών επιδημιών έχει υπογραμμίσει τις επιπτώσεις και διαταραχές στο ψυχικό πεδίο. Ύστερα από φυσικές καταστροφές, επιδημίες, πανδημίες και γενικότερα εξωτερικές μη ελεγχόμενες καταστάσεις με ποικίλες αρνητικές επιπτώσεις σε ατομικό και κοινωνικό επίπεδο, ο βαθμός ψυχολογικής δυσφορίας βρέθηκε να αυξάνεται σημαντικά, να διπλασιάζεται ή και να τριπλασιάζεται.
Οι προηγούμενες επιδημίες, όμως, είναι φτωχοί «πληρεξούσιοι» της Covid-19. Η άνευ προηγουμένου εμβέλειά της σε όλο τον κόσμο και σε σχεδόν κάθε πτυχή της ζωής καθιστά τη δυναμική της περισσότερο αντίστοιχη με τη δυναμική ενός παγκόσμιου πολέμου, αλλά χωρίς όπλα και αντιμαχόμενα στρατόπεδα, ενός ακήρυχτου πολέμου. Ποτέ ξανά στην παγκόσμια ιστορία από τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο και μετά, δεν είχαμε τόσα εκατομμύρια ανθρώπων να αντιμετωπίζουν ταυτόχρονα, σε όλο τον κόσμο, ένα τόσο βαθύ και συλλογικό ψυχικό τραύμα.
Είναι αλήθεια- και πρέπει να την αντικρίσουμε κατάματα- ότι ακόμα και όταν η ίδια η νόσος τεθεί υπό έλεγχο, οι πληγές που έχει ανοίξει συλλογικά, θα παραμένουν ενεργές.[…]
Ωστόσο, αν «διαβάσουμε» τις μαζικές τραγωδίες σωστά μπορούμε να διδαχθούμε πώς να μετριάσουμε τις συνέπειές τους στο μέλλον και να αποτρέψουμε τα συμπτώματα να γίνουν παθολογία. Να αποτρέψουμε την εσωτερίκευση του τραύματος και την ανάπτυξη μετατραυματικής διαταραχής με όλα τα συνεπαγόμενά της στον ανθρώπινο ψυχισμό. Η βιβλιογραφική ανασκόπηση περιγράφει τις ψυχικές συνέπειες που αφήνει πίσω της μια μαζική καταστροφή, μαρτυρά ωστόσο ότι ως είδος είμαστε ανθεκτικοί και ευπροσάρμοστοι. Άνθρωποι που επιβίωσαν από φυσικές καταστροφές βρήκαν το σθένος και συνέχισαν. Όταν τα σπίτια τους γκρεμίστηκαν από σεισμούς τα έχτισαν από την αρχή και προχώρησαν. Ακόμα και οι μαζικοί βομβαρδισμοί πόλεων, κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, δεν έκαμψαν στο τέλος το συλλογικό ηθικό των πολιτών. […]
Έως τώρα 1,6 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως έχασαν τη ζωή τους από τον κορωνοϊό. Αμείλικτοι οι αριθμοί και για τη χώρα μας. […] Αυτό που τρομάζει είναι ότι αυτοί οι αριθμοί μας φέρνουν ταυτόχρονα σε μια περίεργη εξοικείωση με τον θάνατο, με έναν θάνατο παγερό, μοναχικό, ασυντρόφευτο, έναν θάνατο σε σφραγισμένο φέρετρο χωρίς κατευόδιο, σε μια άδεια εκκλησία, έναν θάνατο χωρίς τον τελευταίο ασπασμό. Και ας λέμε ότι ο άνθρωπος έρχεται και φεύγει από τη ζωή με ένα φιλί, με μια αγκαλιά…
Ωστόσο, αυτή η εξοικείωση με τον θάνατο που ζούμε σήμερα, θα πρέπει να μετατραπεί σε μια αντίσταση στον θάνατο. Θα πρέπει ο φόβος του θανάτου, αυτός ο αρχέγονος φόβος του ανθρώπου που διογκώνεται στις μέρες μας, να πάρει άλλη μορφή, μια υγιώς διαχειρίσιμη μορφή. […]. Βέβαια, το συλλογικό ψυχικό τραύμα που άφησε και αφήνει ο Covid-19 δεν μπορεί να εξαλειφθεί, μπορεί όμως να μαλακώσει. Προσδοκώντας και ενεργώντας έτσι, ώστε η πανδημία να μην αφήσει μόνο απώλειες, να μην αφήσει μόνο αιμορραγούσες πληγές, αλλά με νέα ψυχικά αντισώματα να αντιμετωπιστεί. Και ποια μπορεί να είναι τα αντισώματα αυτά; Ένας επαναπροσδιορισμός των αξιών, των ιεραρχήσεων, των ταχυτήτων μας, μια επανατοποθέτηση στη ζωή, στη σχέση με τον εαυτό μας, στη σχέση με τους συνανθρώπους μας!
Κοντολογίς, η χρονιά που πέρασε γέμισε με αίμα τις σελίδες της παγκόσμιας και εγχώριας ιστορίας. […] Στο κατώφλι της νέας χρονιάς, η βαθιά πίστη στην παγκόσμια ιατρική κοινότητα, ο αναστοχασμός σχετικά με την ουσία της ζωής και μια άλλη νοηματοδότηση στην περιπέτεια που μας έβαλε η πανδημία αποτελούν τα νέα εφαλτήρια ελπίδας για το 2021 και την απάντηση στο βαθύ κοινό μας τραύμα, που αφήνει πίσω του εκπνέοντας το 2020.
[1] Επίκαιρο
κείμενο της καθηγήτρια Ψυχιατρικής Μαρίνα Οικονόμου-Λαλιώτη στην «Athensvoice». Για την
οικονομία του χώρου, έχει διασκευαστεί ελαφρώς από τον έχοντα την επιμέλεια της
στήλης.
Share this
0 Comment to "Το ψυχικό τραύμα δεν μπορεί να εξαλειφθεί, μπορεί όμως να μαλακώσει!"
Δημοσίευση σχολίου