Ψύχραιμη ματιά
MSc στις "ΣΠΟΥΔΕΣ
ΣΤΗΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ"
Ποδοσφαιρική περίοδο θυμίζει ξανά το πολιτικό
σκηνικό, καθώς ένας σημαντικός αριθμός βουλευτών (ανεξάρτητων και μη) φέρονται
ότι «βολιδοσκοπούνται» από τα κόμματα εξουσίας να ενταχθούν στις
κοινοβουλευτικές τους ομάδες, άλλοι τώρα, λίγους μήνες, πριν από τις εκλογές
«ανεξαρτητοποιούνται», φεύγοντας από το κόμματα, με τα ψηφοδέλτια των οποίων
εξελέγησαν, ενώ και οι ήδη «ανεξάρτητοι»
βουλευτές σκέφτονται το πολιτικό (Ή μήπως θα ’ταν πιο σωστό να πω το «επαγγελματικό»;) τους μέλλον. Είναι Πολιτική αυτή;
Ποια
λοιπόν η σχέση Ηθικής και Πολιτικής[2];
Αν
και αποφεύγω να ασχολούμαι με την Πολιτική, εντούτοις τη συγκεκριμένη πτυχή την
έχω διαπραγματευθεί δύο- τρείς φορές[3]
τουλάχιστον. Λοιπόν, ποια η σχέση Ηθικής και Πολιτικής; Το ερώτημα, διαχρονικό
και καίριο για την ανθρώπινη ζωή, έχει διαγράψει μακρά πορεία στην ιστορία της
πολιτικής φιλοσοφίας αλλά ακόμη μεγαλύτερη και πολυσχιδέστερη στην πολιτική
πραγματικότητα όλων των εποχών.
Ο Μακιαβέλι[4]
ήταν ο πρώτος που δήλωσε δημόσια πως ηθική και πολιτική όχι μόνο δεν
ταυτίζονται αλλά συγκρούονται κιόλας, υποστηρίζοντας μάλιστα πως το μοναδικό μέλημα των πολιτικών στην
εποχή του (πιστεύω και στην εποχή μας, πέντε αιώνες(!) μετά) είναι, πρώτον, πώς
θα καταλάβουν και θα διατηρήσουν την εξουσία και, δεύτερον, πώς από δήμαρχοι
και περιφερειάρχες θα γίνουν βουλευτές, αργότερα υπουργοί, μετέπειτα- γιατί
όχι;- πρωθυπουργοί και πάει λέγοντας! Είναι συμφέρον για τον διεκδικητή της
εξουσίας, λέει ο Μακιαβέλι, να φαίνεται «σπλαχνικός, πιστός, φιλάνθρωπος,
θρήσκος, ειλικρινής» -, αλλά αν πράγματι τις έχει αυτές τις αρετές και επιμένει
να τις ασκεί καταντούν επιζήμιες για το πολιτικό του μέλλον! Η εξουσία για πολλούς από αυτούς τους
ανθρώπους είναι αυτοσκοπός, γι’ αυτό όποιος τη θέλει πρέπει να έχει την
αγριότητα του λιονταριού και την πονηριά της αλεπούς.
Δεν πρέπει καμία αμφιβολία,
φίλοι μου αναγνώστες, πως οι συνταγές του Μακιαβέλι λειτούργησαν (και
λειτουργούν πάντα) σε κράτη (ένα τέτοιο είναι και η χώρα μας) στα οποία η
εξουσία είναι αυτοσκοπός και η πολιτική υπόθεση αυταρχικών (και διαπλεκόμενων
θα πρόσθετα) ελίτ. Σε χώρες, δηλαδή, όπου η έννοια του κρατικού, εθνικού ή
δημόσιου συμφέροντος ταυτίζεται με το συμφέρον αυτών που κατέχουν την εξουσία! Επομένως, το ερώτημα «Ποια η σχέση ηθικής
και πολιτικής;» μπορεί να αποτελεί συνειδησιακό πρόβλημα για τον καθένα μας,
δεν τίθεται, όμως, για τους πολιτικούς.
Θέλω να πω, οι πολιτικοί δεν έχουν ανάγκη από γραφιάδες (δημοσιογράφους,
πανεπιστημιακούς ή άλλους διανοούμενους), να τους συμβουλέψουν ή ακόμα
περισσότερο να τους κολακέψουν στην «ανήθικη» πλευρά της δραστηριότητάς τους,
αυτήν που αγνοεί το δημόσιο συμφέρον. Αυτήν την ξέρουν πολύ καλά. Κριτική έχουμε υποχρέωση να τους προσφέρουμε,
προφανώς από τη σκοπιά μας ο καθένας. Μόνο έτσι ίσως γίνει κάπως ηθικότερη
η, εντελώς ανήθικη, πολιτική σκηνή των τελευταίων χρόνων που άφησε χρεωκοπημένη
και ερειπωμένη τη χώρα. Και η κριτική
γίνεται μέσω της δημοσιότητας.
Σημαντικότερο μέσο δημοσιότητας είναι βέβαια ο Τύπος και τα
υπόλοιπα μέσα επικοινωνίας, τα οποία μόνο με αυτή την έννοια συνιστούν «τέταρτη εξουσία»:
αναλαμβάνουν τη δημόσια κριτική και τον έλεγχο της πολιτικής έξω από τα
επαγγελματικά πλαίσια άσκησής της. Ο
Τύπος έρχεται να εκφράσει την «κοινή γνώμη», να διεκδικήσει το δημόσιο συμφέρον
και να ελέγξει την ηθικότητα πολιτικών και κομμάτων. Άρα οι δημοσιογράφοι,
σχολιαστές και αρθρογράφοι, αλλά και όσοι πανεπιστημιακοί ή άλλοι
δημοσιολογούν, είναι υποχρεωμένοι επικαλούμενοι το δημόσιο συμφέρον να ελέγχουν
τη σχετική πολιτική ανηθικότητα. Με αυτή την αρχή πορεύεται και η δική μου
γραφή, όταν- πράγμα σπάνιο- καταπιάνομαι με την Πολιτική.
Συμπερασματικά, Ηθική και Πολιτική όχι μόνο δεν
ταυτίζονται αλλά συγκρούονται κιόλας. Και τι είναι τελικά ηθικό; Δεν ξέρω για
τους άλλους. Σε ό,τι με αφορά ηθικό είναι εκείνο
ύστερα από το οποίο νιώθω τον εαυτό μου καλύτερα και είναι ανήθικο, αν νιώθω
χειρότερα.
[1] Ο κ.
ΑΛΕΞΙΟΥ αρθρογραφεί κάθε Τετάρτη και Σάββατο στην εφημερίδα της Καρδίτσας
«Πρωινός Τύπος». (Για τυχόν επισημάνσεις, παρατηρήσεις, επικοινωνία κ.τ.λ: vaalexiou@yahoo.gr)
[2] Βλέπε, Πρωινός Τύπος, 17 και 22/5/2017, σελ. 3, «Η χαμένη ηθική της
Πολιτικής, Α’ και Β’ Μέρος» και Πρωινός
Τύπος, 18/1/2018, σελ. 3, «Υπάρχει «Ποδοσφαιρική μεταγραφική περίοδος
και στην Πολιτική»
[3] Βλέπε, Ψυχογιός Κ. Δημήτρης,
«Πολιτική ηθική είναι το δημόσιο συμφέρον», εφημ. «Το Βήμα», 2/9/2017
[4] Ο Νικολό
Μακιαβέλι (1469-1527) ήταν Ιταλός διπλωμάτης, πολιτικός,
ιστορικός και συγγραφέας της περιόδου της Αναγέννησης.
Share this
